12x Eetbare klimplanten (meerjarig)
Op zoek naar een meerjarige, eetbare klimplant? Er is zo veel meer keuze dan alleen druiven. Interesse in klimplanten die vruchten, groenten, theekruiden en/of bloemen geven, lees snel verder!
__________
Pssst! Per 17 maart 2023 komt er een boek van me uit – Tuinlogica: de natuur in je voordeel gebruiken met permacultuur! Daarin vind je nog veel meer tips voor eetbare beplanting die mooi én lekker is, beplantingsplannen én (eetbare) plantentips voor zelfs de lastigste plekken. Ga naar Vonk Uitgevers voor meer informatie & om alvast een exemplaar te reserveren!
__________
Ik hou van lijstjes 😉 Dus zonder veel gedoe, laten we snel beginnen.
Druif
Allereerst, de meest overduidelijke van de lijst. Druif, Vitis vinifera, is een bekende klimmer met eetbare vruchten. Maar wist je ook dat je de bladeren kan eten? Ik maak er het liefste dolma’s van. Druiven hebben een zonnige, beschutte plek nodig in voedzame en goed afwaterende grond.
Hop
Deze inheemse klimplant (Humulus lupulus) kan spontaan in je tuin verschijnen, zoals hij bij mij deed. Naast dat het een waardplant is voor de gehakkelde aurelia, is het ook een eetbare plant. De vrouwelijke hopbellen worden gebruikt bij het bierbrouwen en zijn ook een echte aanrader als thee tegen slapeloosheid. De hele jonge voorjaarsscheuten kunnen ook gekookt als groente gegeten worden. Hop groeit op de meer voedzame plekken, wordt snel groot en kan erg woekeren. Voor bestuiving heb je een mannelijk en vrouwelijk exemplaar nodig.
Passiebloem
Voor een passiebloem (Passiflora) met eetbare vruchten moet je een beetje opletten; meestal krijg je weinig details bij de soorten die worden aangeboden. Voor een lekkere, goed vruchtdragende soort is P. edulis het beste. De soorten met gele vruchten hebben vaak kruisbestuiving nodig, terwijl soorten met paarse vruchten meestal zelfbestuivend zijn. Kortom: het beste kun je naar de kweker gaan en er gewoon naar eentje vragen die goed vrucht draagt. Passiebloem is niet helemaal goed winterhard, dus een beschutte, warme plek, bij voorkeur tegen een erg zonnige muur, is aan te raden.
Tayberry en familie
Braam, Japanse wijnbes, boysenberry… Van alle klimmende soorten in het Rubus geslacht ben ik toch wel het meeste fan van de gekruiste tayberry, R. idaeus x fruticosus ‘Tayberry’, die ook wel braamboos genoemd wordt. De vruchten zijn groot, roze en zoet en de klimmer gedraagt zich rustiger dan de braam. Kies een zonnig plekje met een voedzame grond.
Amerikaanse grondnoot
De Amerikaanse grondnoot, Apios americana, is een vlinderbloemige, die dus samenwerkt met stikstof-fixerende bacteriën. Het is een mooie kruidachtige klimplant, wat wil zeggen dat hij jaarlijks in de herfst afsterft om in het voorjaar weer op te komen. Hij maakt trossen kleine leverkleurige vlinderbloemen aan. Wat eetbaar is aan deze soort, zijn de knollen. Ze zitten in een lang snoer, als een ketting. De opbrengst is niet heel groot, maar ze zouden wel lekker moeten zijn. De mijne hoop ik deze winter voor het eerst te proeven. Kies een zonnige plek met voedzame grond.
Klimroos
Ook klimrozen (Rosa) kunnen goed eetbaar zijn. Technisch gezien zijn alle rozen eetbaar, maar de één is lekkerder dan de andere. Voor eetbare bloemblaadjes kies je het beste een donkerbloemige soort, het beste een die goed geurt. De bottels die verkleuren naar rood, oranje, paars of zwart zijn ook geschikt voor consumptie – zolang ze maar niet groen/groen-ish blijven. Ze zijn wel klein bij klimrozen, wat het verwijderen van de irriterende haartjes binnenin vreselijk maakt. Maar voor de thee (vitamine C-rijk!) kun je ze openmaken en in een papieren zakje stoppen, zodat de haartjes niet vrij komen. Laatst probeerde ik het met een koffiefilter, dat werkte ook prima. Niet-gevulde bloemen zijn het meest nuttige voor insecten.
Onsterfelijkheidskruid
Onsterfelijkheidskruid (Gynostemma pentaphyllum) is een vrij onbekende, kruidachtige klimmer. De bladeren zijn goed te gebruiken voor het maken van een licht zoetige thee, maar je kunt ze ook koken en als spinazie gebruiken. Dat geldt trouwens ook voor de jonge scheuten. Kies een warme, beschutte plek, het beste in de halfschaduw en in voedselrijke grond. Laat er bijvoorbeeld een hekje mee begroeien, daar is deze plant heel geschikt voor.
Kiwi’s
Er zijn heel wat kiwisoorten (Actinidia). De gewone kiwi (A. delicosa) is in de supermarkt te vinden. Deze vruchten moeten alleen lang rijpen en voor de vorst worden binnengehaald (waardoor ze toch vaak binnen narijpen). Daarom geef ik de voorkeur aan kiwibessen (A. arguta). Dit zijn kleine kiwi’s die je met schil en al opeet. Een zelfbestuivende soort is ‘Issai’. Alleen: de oogst, groeikracht en winterhardheid zijn minder. Dus als het kan, kies dan liever voor een mannetje + een (of meer) vrouwtje(s). De planten zijn gevoelig voor vorst en dan vooral de bloemen. Kies dus een zonnige, beschutte plek in voedzame grond. Het wordt een flinke klimmer die pas na enkele jaren vrucht draagt.
Kamperfoelie
De kamperfoelie (Lonicera) is giftig en de bessen zeker, maar de bloemen zijn dat niet niet. Vooral de witte, gele tot rozige bloemen van de wilde kamperfoelie, L. periclymenum, zijn lekker lichtzoet. De plant geurt en is daarnaast nuttig voor met name nachtvlinders (en andere bestuivers) en vogels. Het wordt een brede klimmer die goed over een pergola geleid kan worden. Kies een halfschaduw of zonnige plek met voedzame grond.
Schijnaugurk
Schijnaugurk, Akebia quinata, is een mooie, semi-groenblijvende klimplant die zich zelf rond een klimrek wikkelt. In het voorjaar draagt hij geurende paarse (of in het geval van ‘Alba’ witte) bloemen. De bladeren zijn te gebruiken als thee. In een warme zomer en zacht najaar kan hij ook smakelijke paarse vruchten ontwikkelen. Daarvoor heb je wel tenminste twee exemplaren nodig die niet elkaars kloon mogen zijn. Neem dus bijvoorbeeld een gewone + een ‘Alba’, dan heb je een betere kans op bestuiving. Er is ook nog A. trifoliata, die net even ander blad heeft maar ook eetbare vruchten draagt.
Vijfsmakenkruid
Vijfsmakenkruid, Schisandra chinensis, is een klimplant die het meest bekend staat om zijn felrode bessen, die alle vijf de Chinese smaken (zoet, scherp, zuur, bitter en zout) dragen waaraan de plant dus zijn naam te danken heeft. Je kunt ze rauw eten maar ook drogen. Voor de bessen moet je wel een paar jaar geduld hebben en twee exemplaren aanplanten voor kruisbestuiving. Er zijn soorten die beter bestoven worden, maar die worden in Nederland meestal niet aangeboden (psst: kijk eens bij Voedselbos Arborealis, die heeft wat meer soorten). Maar wat ik eigenlijk nog beter vind aan deze plant, is dat het ook een groente is. Je kunt namelijk de jonge bladeren koken en eten als spinazie.
Rankspinazie
Ik eindig met een oude favoriet van mij: rankspinazie oftewel Hablitzia tamnoides. Het is een meerjarige, kruidachtige klimmer die zichzelf langs staken en klimrekken windt. De bladeren zijn tot ongeveer halverwege de zomer heel lekker, zacht van smaak en goed rauw in salades of gekookt als spinazie. Als de plant gaat bloeien, dan gaat de smaak snel achteruit. De plant doet het goed in zowel zon als schaduw, op voedzame grond en kan kou en wind prima hebben. Kijk hier voor nog meer van mijn tips.
Ik hoop dat je op basis hiervan weer nieuwe ideeën hebt gekregen!
Leer interactief en op eigen tempo.
17 reacties op “12x Eetbare klimplanten (meerjarig)”
Geef een reactie
Aankomende cursussen:
Volg nu mijn Online Basiscursus Permacultuur! Eigen tempo, Interactief leren, 8 lessen in hapklare stukken! Vol praktijkopdrachten en casusstudies van echte projecten. Klik op de afbeelding om naar de proefles te gaan!
Bedrijfspagina:
Iris' Garden Ecology 
Altijd leuk , zo’n overzichtje, 9 van de 12 staan hier al, weliswaar met wisselend succes.
Ja ik was zelf eigenlijk wel verbaasd hoe veel ik er had. 11 van de soorten (dat voor zo’n klein tuintje) en mijn moeder heeft nummer 12. Welke doen het bij jou niet goed of minder?
het onsterfelijkheidskruid en twee passiebloemen heb ik tijdelijk in de serre gezet omdat het “beschutte plaatsje” nog in de werkzone lag deze zomer… een passiebloem heeft de geest gegeven en het onsterfelijkheidskruid heeft ook afgezien, eigen schuld, te weinig water gegeven en moet dringend wat wegsnoeien rond de serre want te veel schaduw
Jammer! Tja, tijdens een verbouwing heb je meestal andere dingen aan je hoofd.
Stauntonia hexophylla zou je nog aan de lijstje kunnen toevoegen.
Dat is ook nog een mooie, ja!
Hi Iris. Zoals je misschien wel weet ben ik voornamelijk siertuinier en minder bezig met kweken van eetbare planten en groenten. Kruiden groeien bij mij alvast wel, tevens krentenboompjes en ben ook in planningsfase voor aanplant van een kleinfruithaagje (diverse bessen). Ben aan het overwegen om misschien toch wat groenten te gaan kweken voor eigen consumptie maar ik zie het niet zitten om plaats te maken voor een heuse moestuin van ettelijke vierkante meters in mijn tuin omdat ik dat – nu ja – gewoonweg lelijk vind. 🙂
is het volgens jou mogelijk om tussen sierplanten in de border ook hier en daar meer gangbare groenten te kweken? Worteltjes of kolen of uien of …? Moestuingroenten zonder moestuin zeg maar. Heb jij tips and tricks eventueel? Groenten die zich hier goed toe lenen? Groenten die in de schaduw kunnen groeien bijvoorbeeld of die zich goed laten combineren met vaste planten?
Moest je eventueel eens inspiratie hebben zou het misschien leuk zijn hier een blogpost aan te wijden.
Groetjes!
Tom
Hoi Tom,
Dat is een leuk idee, daar al ik zeker eens aandacht aan besteden. Alleen kan ik vast wel verklappen dat de meeste gangbare groenten graag volle zon en verstoorde bodem hebben… 😉
Haha ja ik vreesde er al voor. 🙂 Alvast bedankt!
Leuk er staan er een paar tussen die ik niet kende 🙂
Leuk!
Pingback: Eetbare siertuin: niet alleen fruit en kruiden! | Iris' Garden Ecology
@Tom Je kan heel wat kruiden en groeten in je siertuin integreren hoor. Alleen niet op grote schaal, dan is het moeilijk om na het oogsten de gaten te vullen. Je kan ook enkele mooie bloempotten kopen die je een handige en mooie plaats geeft vooraan in je border. Speciale sla, pluksla, gekleurde snijbiet, boontjes…gaan prima in pot. En weet je dat een hoop sierplanten ook eetbare delen hebben? Ik heb er een uitgebreidde PowerPoint over gemaakt die ik op open tuin dagen kan tonen. Ik kan jullie meer vertellen op mijn fb-pagina@ecotuinonsverhaal. Dan stuur je maar een berichtje…Ik kijk ook uit naar de blogpost. …
Dank voor je tips! De blogpost waar ik het in mijn reactie op Tom over had is inmiddels voorbij gekomen, je kunt hem bekijken op: https://irisgardenecologyblog.com/2017/05/06/eetbare-siertuin-niet-alleen-fruit-en-kruiden/
Rankspinasie is de bloem en zaden hier van eetbaar
Hoi Irene,
De bloemaren zijn eetbaar, maar van de zaden kan ik niet terugvinden of ze eetbaar zijn.
Rauw zijn de bloemaren nier zo lekker (volgens mijn man), maar verwerkt of meegekookt zijn ze zeker eetbaar.
Bedankt! Een mooie opsomming!