Permacultuur – het VIERDE ethische principe
Bij permacultuur worden meestal drie ethische principes genoemd. Maar er is nog een vierde, eentje waar ik alleen maar volledig achter kan staan.
Permacultuur begint met de drie bekende ethische principes. Earth care – het beschermen van natuurlijke systemen en opbouwen van gedegradeerde – People care – het ontwerpen met de gezondheid en het welzijn van de mens in acht en – Fair share – meer sober leven en overschot terugbrengen in de vorige twee principes (dus delen met anderen en/of teruggeven aan het systeem).
Ik verwacht niet dat het toevallig is dat die ethische principes wel erg precies klinken naar de 3 P’s mantra: ‘Planet, People, Profit’ (of tegenwoordig eigenlijk Prosperity, omdat die laatste P juist níet alleen welvaart in de zin van geld omvat maar community) – zelfs de volgorde is hetzelfde. De 3 P’s zijn ooit in het leven geroepen om het concept duurzaamheid meer handen en voeten te geven. En duurzaamheid, daar streeft permacultuur naar. Oeps, sorry Toby Hemenway – in een online hoorcollege zegt hij: “If someone says: ‘How’s your marriage?’ and you say: ‘Oh, it’s sustainable,’ it’s not all that good.” (Als iemand vraagt: ‘hoe is je huwlijk?’ en je antwoord met ‘oh het is duurzaam’ dan is dat niet erg positief.) Hij zou het op dit punt dus waarschijnlijk niet met me eens zijn. Precies ditzelfde argument wordt gebruikt in het boek Cradle to Cradle door Bill McDonough en Michael Braungart (hé, wie heeft hier naar wie zitten luisteren?) Met dingen als een duurzaamheidsscan (als je maar genoeg winst maakt dan is alles goed – bovendien makkelijk te beïnvloeden, bewezen we als klas tijdens mijn Milieukunde-studie) en allerlei keurmerken die beloven dat iets duurzaam is terwijl het object duidelijk (bijvoorbeeld bedrijven afhankelijk van fossiele brandstoffen of met een flinke uitstoot) twijfelachtig is, dan denk ik dat dezelfde term inderdaad afdoet aan het idee dat zowel permacultuur en Cradle to Cradle proberen na te streven: circulaire, zelfs regeneratieve systemen, in plaats van delven, verbruiken en afdanken.
Maar ik ben eigenwijs. Als ik zelf de definitie van het Brundtlandrapport (Our Common Future) interpreteer, ‘voorzien in de behoeften van de huidige generatie zonder die van toekomstige generaties te schaden,’ dan denk ik juíst dat de enige manier om dat te bewerkstelligen is, om circulair te gaan werken. Het Brundtlandrapport komt uit 1987 – we delen ons geboortejaar. En in iets minder dan 30 jaar kan een hoop veranderen. Kleine meisjes worden grote(re) meisjes waarvan mensen denken dat het nodig is ze steeds te herinneren dat ze 30 gaan worden – blijkbaar wordt je vergeetachtig rond deze leeftijd. Ideeën van toen zijn uitgevoerd en afgedankt, herzien, aangepast of verbeterd. ‘BBT’ oftewel Best Beschikbare Techniek – een tool vanuit de wetgeving om milieuvriendelijkheid aan bedrijven op te leggen – vind ik hiervan een mooi voorbeeld. Die gaat (zoals de naam waarschijnlijk al doet vermoeden) uit van de meest doeltreffende en beschikbare techniek om nadelige gevolgen voor het milieu te voorkomen. De best beschikbare techniek had in 1987 ongetwijfeld hele andere dingen omhelst dan nu. En zo zie ik duurzaamheid ook. We kijken anders naar elementen als afval, energie, grondstoffen en milieu, vooral omdat nu we meer weten van de gevolgen van onze keuzes. Zo is waterzuivering uitgebreid van het verwijderen organische verbindingen (want het water was een zwarte beerput) naar ook stikstof (het stonk zo en de vissen gingen alsnog dood) en fosfaat (want er was zo veel blauw-algengroei) tot het proberen om ook zo veel mogelijk – belangrijke – stoffen terug te winnen en er zelfs energie uit op te wekken. Consuminderen en verminderen van uitstoot zijn bij lange na niet genoeg om milieuproblemen te voorkomen en dat wordt steeds duidelijker – kijk maar naar neonicotinoiden. We blijven nog even bij het bijen-voorbeeld, want die laten ook goed zijn dat we zo veel meer afhankelijk van dat milieu zijn dan we dachten. Er zijn vaak wel oplossingen denkbaar maar die zijn dusdanig kosten- en/of energie-intensief dat dat voorlopig niet haalbaar is. Over een tijdje misschien wel, wie weet? Ik kan de toekomst niet voorspellen – maar het probleem is, we zijn er al. Die ‘toekomst’ is vaak helemaal niet zo ver weg als we denken. In China wordt bijvoorbeeld al handmatig bestoven en klimaatverandering wordt al gevoeld en gezien in de cijfers. Grondstoffen (zoals fossiele brandstoffen, fosfaat en ijzererts) worden al duurder, moeilijker te krijgen of meer vervuild gedolven om er toch aan te komen. En daarbij komt het tweede deel van de definitie van duurzaamheid volgens het Brundtlandrapport in beeld: voorzien in de behoeften van nu en in de toekomst, met speciale aandacht voor de armste mensen in de armste gebieden. Die merken de gevolgen het eerste, dat doen ze al, omdat ze niet meer kunnen opbrengen. En wie kunnen dat over een tijdje nog wel? Daarom: streven naar circulair, kringloopsluiting, het voorkomen van uitputting van grondstoffen en produceren van afval – dat is wat mij betreft nu juíst waar duurzaamheid heen gaat. Cradle to Cradle, ondanks dat grapje over duurzaamheid, wordt toch algemeen als zodanig gezien, net als permacultuur. En dat is juist goed.
Maar ik ging het toch hebben over een zogenaamd vierde ethisch principe? Dat klopt. Wat dit hele verhaal is met elkaar verbonden. Ik zie duurzaamheid – en dus ook kringloopdenken – niet als iets wat je in één keer bent of doet, maar een streven wat zich steeds verder ontwikkeld. En dat geldt ook voor permacultuur. Je kunt iemand niet het idee van permacultuur uitleggen en verwachten dat ze direct een omslag maken van 180º. Je doet het helemaal fout! Nee, het moet volledig anders! Oh, heb je daaraan nog niet gedacht? Nou, dan kun je jezelf geen echte permaculturist noemen. Hoeveel mensen zullen daarmee overtuigd raken, denk je? Ik verwacht dat de meeste mensen zich aangevallen zullen voelen en zich dan juist ertegen gaan afzetten. Daarom: geef het de tijd. Laat het ontwikkelen. Ook bij jezelf. En ik heb medestanders ontdekt. In de cursus die ik momenteel doe (Intro to Permaculture – OSU), weerklonk duidelijk het duurzaamheids-verhaal. En toen kwamen ze met VIER ethische principes. Earth care, People care, Fair share. En: Transition ethic. Die omvat een overgangs-principe. Dit ethische principe baseert zich juist op dat we nog een lange weg te gaan hebben, dat mensen niet van het een op het andere moment kunnen veranderen, het idee van BBT én dat duurzaamheid dus tijd nodig heeft. Precies zoals ik hierboven al beschreef.
Dus of je nou twijfelt of je wel goed bezig bent, je denkt dat je alles al weet of permacultuur wel door het raam kan gooien omdat wat je ook doet afgebrand lijkt te worden – zoek naar wat bij je past en neem het met één stap tegelijk. Ook een idee als permacultuur blijft zich verder ontwikkelen.
11 reacties op “Permacultuur – het VIERDE ethische principe”
Geef een reactie
TUINLOGICA IS UIT!
Aankomende cursussen:
Volg nu mijn Online Basiscursus Permacultuur! Eigen tempo, Interactief leren, 8 lessen in hapklare stukken! Vol praktijkopdrachten en casusstudies van echte projecten. Klik op de afbeelding om naar de proefles te gaan!
Persoonlijke links
Bedrijfspagina:
Iris' Garden Ecology 
Mooi, een vierde ethisch principe die een puzzelstuk op zijn plaats doet vallen. Ik worstel er altijd mee dat de manier waarop ik mijn leven probeer in te richten nog niet “regeneratief” genoeg is naar mijn zin. Anderzijds is het gedachtengoed rond transitie me ook niet vreemd. Het als vierde ethisch principe toevoegen is een sterke zet, het heeft ademruimte.
Zeker, het geeft ademruimte. Ik blijf ook zo veel aspecten zien die beter kunnen, het oogt onmogelijk om alles te doen. Door te accepteren dat het tijd kost houd je er energie en enthousiasme voor. Ik kwam ook nog deze zin tegen: “We have to meet people where they are at.” afkomstig uit een artikel van permaculturenews.org.
Je log heeft me bij hetzelfde
Oeps, bij hetzelfde artikel doen belanden. Wou er wat meer over lezen maar vind weinig
Hey wat vreemd, bij mij werkt hij wel gewoon. En als je zoekt op ‘transition ethic’ of ‘transition ethic permaculture’? Ik krijg dan een hele lijst te zien met artikelen.
Heel interessant. Hier wordt diep nagedacht, zie ik 🙂
Je kunt inderdaad niet alles in een keer perfect doen, omdat er altijd voortschrijdend inzicht, technologische verbetering en wetenschappelijke vooruitgang blijft bestaan. En je moet bedenken dat in de ‘perfecte’ natuur ook bijna alles fout gaat. Wat wij zien, zijn alleen maar de overblijvers.
Juist! En er is nog steeds zo veel niet bekend, probeer je alleen al eens te verdiepen in ecologie en je loopt al snel tegen de gaten aan. Permacultuur is op veel vlakken ook gewoon trial-and-error.
Pingback: Bijna 2017! Terugblik op mijn blog in 2016 | Iris' Garden Ecology
Pingback: De 12 permacultuur ontwerpprincipes | Iris' Garden Ecology
Pingback: Permacultuur diy: duurzamer koken in een hooikist | Iris' Garden Ecology
Pingback: Permacultuur: veerkracht in tijden van crisis | Iris' Garden Ecology