Permacultuur: veerkracht in tijden van crisis
Permacultuur is voorbereiden op toekomstige problemen; zowel de voorziene als de onvoorziene gebeurtenissen. Dit is hoe ik met de huidige crisis omga.
Economische crisis, sociale splijting, verlies van werk, uitval van elektra of internet (met hun maatschappelijke gevolgen), brand, storm, dijkdoorbraak. Zomaar een greep uit de scenario’s die ik heb uitgewerkt voor het behalen van mijn PDC, mijn Permaculture Design Certificate. Een pandemie was er niet één van, hoewel het uiteindelijk geen vraag was óf het opnieuw zou gebeuren, maar wanneer. Uiteindelijk kun je je niet op alles voorbereiden, en je mate van persoonlijke macht over zo’n situatie is daarin denk ik een leidraad. Tegelijk poogt permacultuur je handvaten te bieden om zoveel mogelijk de controle over je omstandigheden in eigen handen te nemen. Hierin kun je zo ver gaan als je wilt. Ik zou graag verder zijn dan ik ben en bewonder de mensen die de onconventionele stappen hebben genomen. Zo ben ik enorm trots op Tosca Peschier, voorzitter van PermacultuurCentrum Haarlem, strijdster voor duurzame verandering, die prachtig laat zien hoe anders het gewoonweg kan. Of hoop ik dat Le Fabuleux Jardin het bloggen weer eens oppakt, omdat ik benieuwd ben naar hoe het nu met het ombouwen richting zelfvoorzienend wonen gaat.
De realiteit is dat we allemaal onze eigen weg moeten volgen. We zijn allemaal in transitie, zoals ik eerder al eens schreef. Ik zet anderen niet graag op een schaal van hoe ‘goed’ ze wel niet bezig zijn, daar bereik je niets mee. Ik geloof liever in alle beetjes bewustzijn helpen. Dan moet ik mezelf natuurlijk ook wat ruimte gunnen.
De afgelopen weken las ik verschillende berichten van mijn oud PDC-leraar, Andrew Millison, vanuit Oregon, USA. In de Verenigde Staten, als één van de 199 getroffen landen en territoria wereldwijd, strijden ze net als wij tegen Covid-19. De verhalen klinken er grofweg hetzelfde: onzekerheid, thuisblijven waar mogelijk, ontkenning, ‘coronafeesten’, zorgen om de druk op medisch personeel en tekort aan beademingsmachines, zelfs de run op wc-papier (of juíst omdat het daar ook gebeurde? en daarvoor in Australië?). Terug naar Andrew. Hij riep op tot resilience, veerkracht, om onze denkwijze vanuit permacultuur aan te spreken. Hij sprak ook over zijn eigen maatregelen, en een toiletpapierloze manier die hij in India had opgepikt – gebruik een gieter! Hier bij mij thuis gebruikten we toevallig een spuitfles met water, omdat onze douche vervangen werd. Dat zette me aan het denken. Ik was al begonnen met mijn mogelijkheden analyseren voor het in Nederland kwam, zodat ik uitwijkmogelijkheden heb. Het is bijna tweede natuur geworden om gelijk meerdere scenario’s en oplossingen op tafel te smijten, dankzij permacultuur. Ik ben bij mezelf te raden gegaan. Wat doe ik eigenlijk? En wat zou ik nog willen/kunnen doen?
Andrew maakt overigens sinds een paar jaar een inspirerende (Engelstalige) reeks podcasts, genaamd Earth Repair Radio. Daarvoor interviewt hij mensen die betrokken zijn bij allerlei – vooral crisis-gerelateerde – permacultuurinitiatieven. Dus mocht je nog inspiratie nodig hebben…
Wat doe ik om deze onzekere periode het hoofd boven water te houden?
Dat begint voor mij met de vraag: wat kan ik beïnvloeden? Op het virus zelf hebben we weinig controle, behalve dan social distancing om de curve uit te vlakken en stikte hygiëne. Een aantal van de scenario’s uit mijn PDC komen voor, zoals economische crisis en wellicht ook sociale splijting. Net als een deel van de maatschappelijke gevolgen van bijvoorbeeld een grootschalige internet-uitval, namelijk lege schappen in de supermarkt (en we willen juist nu minder afhankelijk zijn, tenminste dat heb ik). Daar kan ik stuk voor stuk weinig aan doen, wel hoe ik ermee omga. Ik heb ontdekt dat daarin een grote valkuil zit, in ieder geval voor mijzelf. Want wat nooit deel was van mijn scenario’s: de mentale aanslag van het thuisblijven, de onzekerheid en bijvoorbeeld mijn ouders niet zien. Toevallig heb ik de afgelopen maanden veel thuisgezeten, omdat ik enorm kwakkelde met mijn gezondheid. En nu, op het moment dat ik eindelijk weer mijn energie terugkrijg, móet ik thuisblijven en afwachten. Maar zo te horen ben ik niet de enige bij wie dat vreet.
Op hoe meer veranderingen (of problemen) je van tevoren kunt anticiperen, hoe beter. Tegelijk zullen er zich altijd onvoorziene veranderingen voordoen, en reken daarop (permacultuur-ontwerpprincipe 12: Creatively use and respond to change). Het belangrijkste heb ik dus eigenlijk al gedaan ver voordat corona bekend was als iets anders dan een biermerk of het koninkrijk waar Dinsey’s Rapunzel prinses van is (ze zingt dan ook over hoe ze haar dagen probeert te vullen, opgesloten in haar toren!).
Weten dat ik voor voedsel terug kan vallen op mijn tuin (al is het beperkt als ik geen gebruik kan maken van wilde planten in de omgeving) is mijn eerste stukje zekerheid. Ik ben ook al een paar jaar aan het experimenteren met kringloopgebruik van mijn (pot)aarde, waarin ik o.a. tomaten kweek. Dit jaar wordt de grote vuurproef, want ik koop geen nieuwe, maar kweek alles nu in gerecyclede aarde (lees dit over het zelfmaken en hergebruik van potgrond en dit over mijn moestuinbakken, waarmee ik het ververs). Ik heb grote hoeveelheden aardperen in de koelkast zitten (gelukkig zijn er woekeraars 😉 ) en heb alvast flink wat aardappelen gepoot. Voor de korte termijn-productie richt ik me op het kweken van kiemplantjes, daar heb je geen tuin, niet eens een zonnige vensterbank voor nodig. Het gaat prima in een potje op het aanrecht, met een netje of zeefje (of panty) over de opening, dat je twee keer per dag van een laagje vers water voorziet.
Ik heb op nog een manier zekerheid ingebouwd: door mijn bedrijf te vullen met een variatie aan werkzaamheden, zodat ik snel kan schakelen. Dat is maar goed ook. De basiscursus permacultuur die ik dit voorjaar zou geven, is gelijk na de eerste les afgevallen. Gelukkig heb ik nog ontwerpopdrachten, geef ik advies en schrijf ik. En heb ik nog ideeën voor als dat niet meer werkt.
Het sociale aspect vind ik moeilijker. Ik doe mijn best om extra naar anderen te vragen en van mezelf te laten horen (wat ik normaal al niet makkelijk vind over de email of de telefoon, en beeldbellen blijkt wel erg rommelig met een druk kind dat gaat stuiteren zodra het de camera op zich gericht ziet). Tegelijkertijd is mijn zoontje van 5, enig kind, thuis. Hij is enorm eigenwijs en op sommige dagen geeft hij enorme weerstand tegen schoolwerkjes. Dat is best moeilijk, maar gek genoeg minder erg dan ik van tevoren had verwacht. Volgens mij is het spanning, want hij weet behoorlijk goed wat er aan de hand is. Bacteriën en virussen, hij heeft het er al maanden over en komt regelmatig thuis met tekeningen, zo boeiend vindt hij dat onderwerp. Nu komt het alleen wat dichtbij. Daarnaast zal hij het contact met anderen missen, waarvoor beeldbellen een treurige vervanging is. Ook voor zijn mentale gezondheid moet gezorgd worden! Mijn man en ik proberen hem ruimte te geven en gebruiken zijn interesses om opdrachten een leuke draai te geven. Zo is hij gek op Lego, dus heb ik laatst een heel verhaal verteld, wat hij uitbeeldde met zijn Lego, waarbij hij steeds moest tellen. We dansen samen op muziek die hij leuk vindt. Of ik laat hem cijfers knutselen, kleien of ga met hem in de tuin op onderzoek. Blijkt dat het geven van cursussen en me verdiepen in leervormen zo zijn voordelen heeft 😉
Over manieren om mentaal gezond te blijven, heb ik al heel wat dagritmes van mensen voorbij zien komen (die schijnbaar niet alsnog moeten werken???). Voor mij helpt het om streng te zijn: op tijd naar bed, op tijd eruit, tenminste één keer per dag de tuin in, liefst om er wat te rommelen en als ik een schoolwerkje doe met mijn zoontje, om me volledig op hem te concentreren. Liefst ook wat sporten, maar daarmee moet ik enorm voorzichtig zijn, omdat het me snel te veel wordt. Mezelf niet pushen om te bloggen, omdat mijn hoofd er even minder naar staat (sorry!). Alleen genoeg is dat niet, tenminste niet voor mij.
Mijn belangrijkste oplossing blijkt creatief zijn. Ja, opnieuw dat permacultuur-ontwerpprincipe Creatively use and respond to change. Vraag je af: hoe kan ik deze tijd in mijn voordeel gebruiken? Misschien helpt het je om juist nu bij te leren of jezelf te ontwikkelen. Misschien heb je een hobby waar je je nu volledig in kan storten. Mijn hobby – een verhaal schrijven – is helaas nogal ongrijpbaar op het moment dat ik me zorgen maak, dus zeker nu. Wat ik wel heb gemerkt is, dat als ik mijn best doe het verplicht thuiszitten in mijn hoofd om te buigen naar mogelijkheden, dus eindelijk de kans om dingen (rustig aan) te doen, dat dat stukje knagende irritatie naar de achtergrond verdwijnt. Toch heb ik, vooral in het begin, een dip gehad. Dus ging ik verder op zoek. Wat kan ik nu doen om deze situatie echt in mijn voordeel te gebruiken?
De grap is, afgelopen jaar had ik een enthousiaste cursist, die vond dat ik mijn cursus ook online moest gaan aanbieden. Mijn opzet leent zich daar uitstekend voor, zei ze. Ik vond het een goed idee, maar dacht niet dat ik het op korte termijn er ook nog eens bij kon doen. Eerst maar eens genoeg tijd overhouden, dacht ik. Et voila: nu, alle tijd door het uitvallen van mijn fysieke cursus. Ineens heb ik reden genoeg. Mijn cursisten kunnen niet verder, er zitten mensen verveeld thuis, ik verlies inkomsten, de toekomst is onzeker… Bovendien is juist nu die veerkracht van permacultuur onmisbaar. Een goed moment om mijn energie om te schakelen en in te zetten voor iets vruchtbaars. Ik ben onderzoek gaan doen – kan ik dit wel, is dit een mogelijkheid? Kan ik het interactief maken, het leren leuk maken? Blijkt: jazeker, dat kan, dit kan ik. Dit vind ik zelfs leuk!!!
Inmiddels zit ik diep in mijn online basiscursus permacultuur gedoken, staat de structuur klaar en ben ik bezig deze te vullen. Het is de beste manier waarop ik positief blijf. Het geeft hoop, iets om mijn aandacht mee af te leiden. Een stuk controle herwinnen. Het is niet perfect, ik heb geen toverstaf die alles op kan lossen (helaas, dan had ik die al jaren eerder gebruikt). Ik kan de situatie niet veranderen, wel hoe ik ermee omga. En toch had ik niet verwacht dat dit me zo goed af zou gaan als het dat momenteel doet. Dit werkt voor mij.
En mijn boodschap aan jou: zorg voor jezelf, blijf gezond en probeer positief te blijven. Kijk naar de ontwerpprincipes van permacultuur voor inspiratie – ze slaan op jou, niet op je tuin.
Leer interactief en op eigen tempo.
10 reacties op “Permacultuur: veerkracht in tijden van crisis”
Geef een reactie
TUINLOGICA IS UIT!
Aankomende cursussen:
Volg nu mijn Online Basiscursus Permacultuur! Eigen tempo, Interactief leren, 8 lessen in hapklare stukken! Vol praktijkopdrachten en casusstudies van echte projecten. Klik op de afbeelding om naar de proefles te gaan!
Persoonlijke links
Bedrijfspagina:
Iris' Garden Ecology 
hoi Iris,
mijn aarperen zitten nog in de grond ej gaan al flink uitlopen. Zijn ze nu nog te oogsten en eten ?
Sorry… een Late reactie 😦
Maar bij ons gingen de aardperen ook in de soep terwijl ze al uitliepen. En ze smaken prima! 😀
Mooi Iris. Wat een veerkracht heeft de mens als hij en zij leert omgaan met dingen die anders lopen dan verwacht. Wat een mogelijkheden komen er die dichter bij onszelf staan en in samenwerking met alles om ons heen. We gaan er voor.
Mooi persoonlijk stuk, Iris. Herkenbaar. Ik ben benieuwd wat deze crisis ons gaat brengen in, ook in sociaal opzicht. Ik voel ondanks de gepaste afstand tegelijk veel meer verbondenheid met de mensen om mij heen. Mooi om de perrmacultuurprincipes op jezelf toe te passen. De basis van de permacultuur is heel breed toepasbaar. Dank voor je inspiratie. Ik ga zelf aan de slag met het inrichten van kleine stukjes in mijn moestuin volgens de permacultuurprincipes. Ik merk een toenemende belangstelling op het tuincomplex bij ons voor permacultuur. Als je de cursus online hebt zal ik mijn tuingenoten hierop attenderen. Blijf gezond en hartelijke groet! Mechteld
Geweldig dat je permacultuur aan het versprijden bent! 😀
Bedankt voor je mooie en inspirerende verhaal Iris!
Ik ben benieuwd naar de online cursus als die af is, misschien kan ik die volgen als opfriscursus 😉
Heb je een link naar (een blog van jou over) permacultuur als ‘levensvisie’?
Ga door met je mooie (levens?)werk (zo lang je er blij van wordt)!
PS. Mocht je toevallig als bijverdienste kaarten(sets) van je mooie natuurtekeningen gaan verkopen, bestel ik graag je eerste set(s)!
Oei, ik zal heel erg aan het zoeken mmoeten naar posts 😀 k Heb ze zeker voorbij zien komen, maar wanneer en waar dat ven ik ven kwijt.
Auw, die komt aan, ik bedoel je oproep om terug te gaan bloggen . Het borrelt wel, daar niet van , maar in tegenstelling tot heel veel andere mensen heb ik het nu juist heel erg druk … maar daar zal ik nu wel moeten op mijn eigen blog over uitweiden. 😉 Wat jou stukje betreft, zeer herkenbare gedachten en weer zo goed verwoord.
Goed idee, die online cursus 🙂
Een geschikt moment om als samenleving meer aandacht te gaan besteden aan permacultuur, lokale initiatieven en over het algemeen een grotere zelfredzaamheid ipv afhankelijkheid van de globale handel/economie.
Het valt mij op dat iedereen in deze tijd maar door blijft razen, we moeten vooral niet ‘achter gaan lopen’, terwijl dit naar mijn idee juist een moment van contemplatie zou moeten zijn, tot inkeer komen, kijken waar we nu staan en hoe het anders zou kunnen.
Kinderen zouden eens op een andere manier kunnen leren ipv alleen het schoolse, waarom niet gewoon even ‘de tijd stil zetten’ als het ware en ons eens richten op wat echt belangrijk is?
Het lijkt wel of iedereen zich wanhopig probeert vast te klampen aan een manier van leven die niet werkt en zich blind blijft staren op het in stand houden van deze levenswijze, elk signaal uit de natuur negerend…
Hopelijk zal deze situatie uiteindelijk leiden tot een groter inzicht en veranderingen in de manier waarop wij met onze omgeving omgaan (en hiermee ook met onszelf, wij maken immers deel uit van het ecosysteem)…
Hopelijk zal hier toch nog iets positiefs uit voortkomen… maar dan moeten mensen wel hun oogkleppen af willen doen.
Nu de aanvoer van medicijnen uit China stil komt te liggen hoop ik op een vernieuwde interesse in de fytotherapie, dat mensen gaan inzien dat het niet goed is om afhankelijk te zijn van enkel de farmaceutische industrie, dat we ook verantwoordelijkheid moeten nemen voor onze eigen gezondheid en die van de mensen om ons heen en dat hetgeen dat om ons heen groeit genetisch en evolutionair gezien sterk met de mensheid verweven is (overigens wil ik reguliere medicatie niet per definitie afwijzen, het gaat mij om de afhankelijkheid van een miljoenenindustrie, terwijl we omringd worden door een rijkdom aan helende middelen, waar we dan weer gif op spuiten wanneer het door de voegen van ons zorgvuldig betegelde voortuintje heen groeit).
Maar goed, ik dwaal af, eigenlijk wilde ik gewoon schrijven dat ik me kan vinden in je blog post.
Lijkt me heerlijk als we allemaal gewoon even een jaartje ‘vrij’ krijgen. In plaats van racen even bijkomen met z’n allen.