Top-10 eetbare insectenplanten voor een bloemenborder
Je hoeft niet te kiezen tussen biodiversiteit en voedsel kweken in je eigen tuin. Heel wat planten zijn goed voor ons én voor dieren. Dit zijn mijn persoonlijke favorieten.
Ik pleit vaak voor een eetbare bloemenborder waar je een mengsel van soorten kan neerzetten, al is het een strookje langs moestuinbedden of een hoekje naast het terras. Deze soorten staan en werken mooi samen op een zonnig, niet te voedselrijk plekje. Door ze juist in zo’n border te combineren maak je het jezelf makkelijk om deze eetbare planten te herkennen en niet mis te grijpen. Daarnaast krijgen de planten voldoende zon en worden ze niet zo snel overschaduwd. Maar het belangrijkste is misschien nog wel dat zo’n zonnig plekje vol van dit soort planten ideaal is voor insecten en dan ook een heel scala naar je tuin kan trekken, zodat je bijdraagt aan de lokale biodiversiteit én van hun nuttige eigenschappen geniet. Voel je natuurlijk vrij om maar een paar toe te passen of andere soorten te mengen – er zijn zo veel meer mooie eetbare insectenplanten.
Voor deze lijst koos ik planten met een hoge dracht (veel nectar en/of stuifmeel beschikbaar voor honingbijen en generalistische wilde bijen), met verschillende bloeitijden en voedsel voor een variatie aan soorten. Planten met een minder groot bezoekersaantal kunnen nog steeds nuttig zijn voor specialistische insecten (bijvoorbeeld voor wilde bijen of rupsen) maar daar heb ik voor deze lijst niet specifiek op geselecteerd. Het lijkt me leuker daar binnenkort een afzonderlijk lijstje van te maken. De planten mijn eigen favorieten, omdat ze mooi zijn, ik ze graag eet en ze goed toe te passen zijn in een tuin of borderstrookje in de zon op redelijk droge, voedselarme tot matig voedselrijke grond. Ik heb ze zelf in de tuin staan – ze bleven het hier bovendien goed doen tijdens de aanhoudende droogte van afgelopen zomer zonder bewatering.
Opmerking: ik noem de groepen insecten, niet afzonderlijke soorten die erop zijn waargenomen. Onder vliegen en kevers vallen veel roofinsecten, die voor plaagbestrijding zorgen. De gegevens over welke soorten op een plant aanwezig kunnen zijn komen van Waarneming.nl en Drachtplanten.nl, de drachtcodes voor nectar en stuifmeel van de drachtplantenlijst van De Valksche Bijenhof, een aanrader om de waarde voor honingbijen en generalistische wilde bijen te vergelijken.
10. Wilde cichorei – Cichorium intybus
Wilde cichorei is een plant met lange bloeistengels (tot zo’n 1,5 m hoog) vol felblauwe bloemen en een diepe penwortel. Bloeit vanaf halverwege de zomer tot (soms laat) in de herfst en heeft een nectar/stuifmeelwaarde van 3/3. Trekt dagvlinders, wilde bijen en vliegen. De bloembladeren staan leuk in een salade, het blad is eetbaar en toe te passen in bijvoorbeeld een gemengde salade of gemengde ‘spinazie’ (beste tijdens de bloei oogsten, dan zijn ze minder bitter). Van de wortel schijn je een koffievervanger te kunnen maken, maar gezien ik of mijn man geen koffie drinkt kan ik dat niet bevestigen.
9. Dille – Anethum graveolens
Dit bekende, geurige, eenjarige kruid kun je beter niet tegelijk met venkel laten groeien, gezien ze elkaar kunnen kruisbestuiven. Uit de gekruisde zaden kunnen dan planten groeien die geen van beiden zijn. Of je knipt ze af na de bloei en gebruikt de zaden niet om nieuwe planten uit op te kweken. Bloeit in de zomer tot het begin van de herfst met bloemen met nectar/stuifmeeldracht 3/3. Trekt wilde bijen, hommels, dagvlinders, vliegen, muggen en kevers. De zaden en bladeren zijn eetbaar.
8. Kruiptijm – Thymus serpyllum
Kruiptijm is een in Nederland in het wild voorkomende bodembedekker die, net als de keuken-versie, heerlijk geurt en eetbaar is. Houdt er niet van om overschaduwd te worden en heeft niet vochtige, redelijk voedselarme grond nodig, dus is het beste toe te passen als randbeplanting tussen de border en tegels. Bloeit in de zomer (nectar/stuifmeel 3/3) en oogt dan als een geurend, roze tapijt dat wilde bijen, hommels en dagvlinders trekt. Je kunt het blad en de bloemen gebruiken om gerechten te kruiden of voor thee.
7. Kardoen – Cynara cardunculus
Kardoen wordt een enorme plant – rustig 1 meter breed en 1,5 meter hoog – dus zoek een plekje achterin de border of gebruik hem als accent. In het voorjaar eet je de (gebleekte) jonge bladeren, die je het beste schilt en kookt. In de zomer bloeit deze plant met grote distelachtige bloemen (nectar/stuifmeel 3/3), waarmee hij wilde bijen, vliegen, muggen en kevers trekt.
6. Middelste teunisbloem – Oenothera biennis
In tegenstelling tot de grote en kleine teunisbloem niet inheems, toch koos ik voor deze. De middelste teunisbloem is ingeburgerd en trekt met zijn hogere nectar/stuifmeeldracht (3/3 ten opzichte van 1/1 voor de twee inheemse soorten) veel nachtvlinders, vliegen en kevers. Bovendien eten vogels graag de zaden. Bloeit in de zomer en herfst. Het is een tweejarige plant die zich gemakkelijk uitzaait. De winter na het eerste jaar kun je de bladrozetten met hun penwortel opgraven. Die wortel kun je bijvoorbeeld als pastinaak eten. Ik raps de wortel graag, bak dat kort en gebruik het als garnering. Laat je de plant staan, dan kun je in het jaar erop genieten van hoge toortsen met gele bloemen. Het blad én die bloemen zijn eetbaar, beiden rauw en het blad ook gekookt als spinazie.
5. Venkel – Foeniculum vulgare
Wordt een enorme vaste plant van zo’n 1,5 meter hoog die, zoals ik eerder al vermelde, beter niet in de buurt van dille wordt gezet. Hij heeft allelopatische eigenschappen (de wortels geven een stofje af dat de groei van andere planten kan belemmeren) maar daar merk ik in mijn eigen tuin niets van. Bloeit in de zomer en het najaar met grote gele schermbloemen (nectar/stuifmeel 3/3) die wilde bijen, hommels, dagvlinders, nachtvlinders en vliegen trekken. Geurt heerlijk en is ook in een donkere, roodbladige bladtint verkrijgbaar. Het is een echte blikvanger in een border in zomer, herfst én winter. Je kunt de zaden gebruiken om thee of gerechten op smaak te brengen, maar wil je dat die smaak minder overheerst, dan kun je in plaats daarvan de bladeren gebruiken. Je kunt ook de knol eten, maar dan ben je wel je plant kwijt.
4. Wilgenroosje – Chamerion angustifolium
Is een lijstje van mij wel compleet zonder wilgenroosje erin? Zo gek ben ik van deze plant. Hij kan woekeren via zijn kruipende wortels, maar ik persoonlijk kan er niet genoeg hebben. Die wortels zijn trouwens eetbaar, dus als je er te veel hebt dan kun je ze ’s winters uitgraven en koken/bakken. Bloeit in de zomer met trossen felroze bloemen, die al van ver opvallen. Heeft een hoge nectar- en stuifmeeldracht (5/5) en trekt nachtvlinders (is zelfs waardplant voor enkele soorten), wilde bijen, dagvlinders, vliegen en kevers.
3. Witte klaver – Trifolium repens
Deze vaste plant kun je zaaien tussen de planten van een nieuw aangelegde border of tijdelijk laten groeien om grond geschikt te maken voor andere planten. Ik laat hem meestal gewoon tussen de rest staan als bodembedekker. Witte klaver heeft een hoge nectar- en stuifmeeldracht (5/5), bloeit in de zomer en trekt dagvlinders, nachtvlinders, hommels, vliegen en zelfs muizen met de zaden. Het blad is neutraal van smaak en geschikt voor in salade of spinazie, de bloem is eetbaar en ook het zaad. Is bovendien een stikstoffixeerder met een diep wortelstelsel, dus een goede plant om met de rest te combineren.
2. Wilde marjolein – Origanum vulgare
Een prachtige, decoratieve plant die voor mij net niet op nummer één terecht kwam, maar zeker waardering verdient. Bloeit met trossen witroze bloemen in de zomer, die uitgebloeid nog steeds decoratief zijn in de herfst en winter. Het blad geurt heerlijk – het is dan ook wel bekend als oregano, wat o.a. je diepvriespizza een veel betere smaak geeft. Maar het is ook geschikt voor (medicinale) thee. Heeft een nectar/stuifmeeldracht van 5/5 en trekt wilde bijen, hommels, dagvlinders, nachtvlinders en vliegen.
1. Wortel – Daucus carota
Een plant die vaak in moestuinen voorkomt, maar eigenlijk niet één- maar tweejarig is: de doodgewone wortel. Als je ze niet allemaal rooit dan kun je de zomer erop genieten van prachtige, kantachtige witte schermbloemen. De plant heeft een nectar/stuifmeeldracht van 4/4 en trekt wilde bijen, hommels, dagvlinders, nachtvlinders, vliegen, muggen en kevers. Een deel van je wortels in een border tussen andere planten laten groeien en bloeien voorziet de tuin van roofinsecten en trekt wellicht ook wat van de plaagdieren weg van de wortels die je wel wilt eten. Bovendien staat het loof en de bloemen van de wortel prachtig, gestrooid door een kruidachtige beplanting.
12 reacties op “Top-10 eetbare insectenplanten voor een bloemenborder”
Geef een reactie
TUINLOGICA IS UIT!
Aankomende cursussen:
Volg nu mijn Online Basiscursus Permacultuur! Eigen tempo, Interactief leren, 8 lessen in hapklare stukken! Vol praktijkopdrachten en casusstudies van echte projecten. Klik op de afbeelding om naar de proefles te gaan!
Persoonlijke links
Bedrijfspagina:
Iris' Garden Ecology 
Klopt het dat dille en venkel niet samen in een border kunnen, vanwege kruisbestuiving?
Hoi mam, ja, dat klopt 😉
Van de wilde cichorei wortel kun je heerlijke koffie drinken, in Frankrijk in elke supermarkt te verkrijgen. Heel goed in de ochtend, als ondersteuning van de darmen!
Hoi Marjanne, oh dat is leuk om te weten, bedankt voor de tip!
Chichorei werd hier nog wel hoger dan 1,5 meter en stond ook in de weg. Maar ben er nu achter dat je ze ook kunt snoeien en dan blijven ze wat kleiner, maar bloeien nog wel. Zo zie ik ze vaak in gemaaide bermen.
Bedankt voor je mooie blog!
Als je nog inspiratie voor onderwerpen nodig hebt. x)
Ik ben heel nieuwgierig naar hoe ze bepalen dat iets eetbaar is. En ook wat dan de voedingswaarde is en hoe je het goed moet bereiden.
Of hoe je het water van een iets groter zwembadje wat langer goed houdt. Nav een eerder blog dacht ik dat het beste is om dan azijn toe te voegen. Het zuur is dan hopelijk uitgewerkt als je het water wegdoet in tuin of riool. Zout is dan niet handig heb ik geleerd uit een eerder blog van je. 🙂
Hoi Susan, dat zijn leuke ideeën, dank je wel!
@Susan Hi! Dit is een rijkelijk late reactie dus of je er nog iets aan hebt weet ik niet maar: als je wil dat het water in je zwembadje lang goed blijft moet je gewoon regen- of bronwater gebruiken! (Als dat nu nog mogelijk/verantwoord is met die droge zomers de laatste tijd) Houdt véél langer dan kraantjeswater. Azijn zou ik zeker niet toevoegen, dit baseer ik op het feit dat ik ooit per ongeluk een emmer water met azijn (om de kleur van een kledingstuk te fixeren) laten staan heb toen ik op reis vertrok. Resultaat toen ik terugkwam: een vieze slijmlaag op het water en een hoop vieze vliegen in de lucht brrrr.
Mooie lijst. Ik heb een verwijzing gezet op bijenlandschap.nl: http://www.bijenlandschap.nl/Nieuws/top10eetbareinsectenplantenbloemenborder/
groetjes Anne Marie
Leuk, dank je wel!
Het wilgenroosje is vooral in Rusland populair om thee van te maken. Je kunt het googelen “Ivan thee”. Ik heb het nu twee zomers gemaakt. Het is gewoon lekker.
Bedankt voor de tip 🙂
Tussen mijn, in april aangeplante, bosaardbeien en andere vaste planten, is nu witte klaver tevoorschijn gekomen. Omdat ik het belang ken van de witte klaver wat betreft pollen en nectar, ben ik op zoek gegaan naar meer info over witte klaver in de border en kwam zo bij jou uit. Fijne info, want er is veel te vinden over hoe je klaver zou kunnen verwijderen, maar minder over het laten staan. Wat ik uit dit artikel begrijp is dat je de witte klaver rustig kunt laten staan en dat het de andere planten niet zal gaan verstikken?