Meer vlinders in de tuin – in 7 stappen
Meer vlinders in de tuin? Dan zijn dit 7 stappen om aan te denken.
Dagvlinders zijn natuurlijk prachtig om te zien en ze zijn een nuttig onderdeel van het ecosysteem. Maar met de meeste soorten gaat het niet zo goed, zelfs de meer algemene soorten niet. Dus: hoe trek je meer vlinders naar de tuin? Dat probeer ik met deze tekening overzichtelijk te maken.
De meeste mensen houden wel van vlinders, maar meestal wat minder van de rupsen. Want ach, die mooie planten. Maar zonder rupsen geen vlinders en bovendien, zowel vlinders als hun eitjes en hun rupsen zijn een belangrijk prooidier voor allerlei soorten roofdieren. Onze tuin kunnen we inrichten om meer vlinders te ondersteunen; leuk voor ons, goed voor de vlinders en de soorten die ervan afhankelijk zijn. Helaas kunnen we de meer gespecialiseerde soorten meestal niet of slechts beperkt helpen, omdat ze wel hele specifieke omstandigheden eisen of een enorme groep waardplanten vragen. Maar toch zijn er heel wat soorten die we het wel naar de zin kunnen maken in de tuin en waarvan we zo het leefgebied kunnen vergroten. Om dit te laten zien heb ik deze tekeningen gemaakt met algemene tips om vlinders in de tuin te helpen.
1. Kijk naar de omgeving
Wat is er te vinden in de omgeving? Welke vlinders komen daarop af?
Niet voor niets heb ik hier het oranje zandoogje getekend. Die heeft namelijk als rups inheemse grassen nodig, maar in hoeveelheden die we in de meeste kleine tuinen niet zomaar bij elkaar sparen. Maar als er dit soort vegetaties (denk: natuurgebieden, grasland, een verwilderd park, bermen) in de buurt voorkomen, dan zou dit soort vlindertjes zo maar in de buurt kunnen zijn en veel makkelijker worden aangetrokken. Zo woont een klant van mij vlak bij een bosachtig park, terwijl ze zelf een klein tuintje hebben. Door te kijken naar wat er daar al is (modderpoelen, brandnetels, bomen etc) kan ik beter rekening houden met wat ik de vlinders nog aan kan bieden. Rupsplanten voor soorten die ook in die omgeving kunnen leven, daarnaast een aanvulling van (inheemse) nectarplanten voor de soorten die ik niet als rups kan voorzien.
2. Nectarplanten
Nectarplanten voor de algemene soorten en zuiplappen onder de vlinders.
Veel soorten tuinvlinders zijn niet heel kieskeurig, wat hun nectar betreft tenminste. Een aantal planten met veel nectar, dat goed beschikbaar is en die lang bloeien, zijn heel nuttig. Denk aan vlinderstruik, ijzerhard, hemelsleutel, lavendel, koninginnenkruid, asters en zonnehoed. Voor mensen met een moestuin/voedselbos: er zijn ook heel wat eetbare planten geschikt als vlinderlokkers. Schermbloemigen (o.a. wortel, pastinaak, dille, Roomse kervel – mits ze mogen bloeien natuurlijk) en composieten (goudsbloem, knoopkruid, kardoen, alant, cichorei en zelfs paardenbloem) bijvoorbeeld, maar in dit stuk zal ik er nog veel meer noemen. Rottend fruit trekt ook veel (bos)vlindersoorten aan.
3. Rupsplanten (waardplanten)
Waardplanten, planten voor rupsen.
Zonder rupsen geen vlinders en beiden zijn goede voedselbronnen voor andere dieren in de tuin en omgeving. Dus soms moet je toch echt delen. Maar wat rupsplanten betreft zijn veel soorten vlinders toch kieskeurig. Soorten die we makkelijker naar onze tuin kunnen lokken zijn koolwitje (allerlei koolsoorten en Oost-Indische kers), het klein geaderd witje waarvan je hier de rups ziet (look-zonder-look, herik, allerlei kruisbloemigen) en het oranjetipje, ook op de tekening (look-zonder-look, judaspenning). Veel bos/bosrand/struweel-soorten zijn afhankelijk van brandnetel en nu staan er vaak wel kluitjes in de omgeving, maar een klein hoekje achteraf in de tuin geeft ze meer plek – en kans dat ze de tuin als vaste prik bezoeken. Met planten als hop (gehakkelde aurelia) of de combinatie van huls of klimop (liefst bloeiende) met kardinaalsmuts (boomblauwtje) geven iets meer mogelijkheden voor rupsen die van bosachtige vegetaties afhankelijk zijn. De meeste bloemrijk grasland-soorten zijn echter vooral afhankelijk van grote hoeveelheden inheemse grassen of, zoals het icarusblauwtje, van véél rolklaver. Grasland gaat steeds meer achteruit, dus juist voor die soorten valt vooral veel te winnen binnen het stedelijke maaibeheer. Maar heb je de ruimte, dan kun je rupsen én vlinders van de citroenvlinder erg blij maken met sporkehout oftewel vuilboom. Het wordt een fikse struik, maar de citroenvlinder is volledig afhankelijk van deze plant. Bovendien is de eerste lichting citroenvlinders heel vroeg in het jaar al actief, dus geniet je niet alleen in de zomer van ze.
4. Inheemse planten
Inheemse planten voor de meer kieskeurige vlinder (en rups).
Veel vlinders zijn blij met vlinderstruik, maar ook met inheemse/wilde planten. Maar er zijn ook heel wat vlinders die juist vooral of alleen maar op inheemse soorten vliegen en die vallen daardoor dus buiten de boot bij veel tuinen. Een aantal planten dat veel verschillende soorten trekt zijn inheemse distels, knoopkruid, duifkruid, leverkruid, wilde marjolein, look-zonder-look, kattenstaart, ossentong, klimop (bloeiende) en braam. Een uitgebreide lijst met soorten vind je o.a. bij de Vlinderstichting.
5. Vroege bloeiers
Vroege bloeiers voor vlinders (en andere insecten).
Voor vlinders (maar ook voor bijen en veel andere insecten) zijn juist voorjaarsbloeiers belangrijk om weer op krachten te komen na de winter, zoals de vroege citroenvlinders. Denk aan boshyacinten, look-zonder-look, zenegroen, paardenbloemen (soms beter laten staan, dus), sleutelbloemen, judaspenning, sporkehout en beemdkroon.
6. Zonnige plekken
Zonnige plekken trekken meer vlinders.
Vlinders zijn koudbloedig, dus zoeken ze de zon op. Zelfs vlindersoorten die meer in bosrijke vegetaties leven, zoeken als volwassen vlinder nectar in de meer zonnige, bloemrijke stukken. Een zonnige plek vol bloeiende vlinderplanten is dus één van de beste manieren om de fladderaars te trekken. En heb ik hier nou kale grond getekend? Ja, dat klopt. Want juist gespecialiseerde arme vegetaties (die heel bloemrijk zijn en waar juist veel -vaak eetbare- wilde planten groeien) trekken ook veel insecten, waaronder vlinders. Graafbijen gebruiken zelfs het zand voor hun nest. Soms is zo’n kale plek dus zo gek nog niet. Maar aan de andere kant is mulch een belangrijke plek voor rupsen om zich in te verstoppen en in te overwinteren. Diversiteit, dus. En vandaar het laatste punt:
7. Variatie in biotopen
Variatie in biotopen is een hele goede manier om vlinders te trekken.
Zonnige bloemenperken, bloemrijk grasland, moestuinen, struikgewassen, bossen, sloten, modderpoelen, vijvers, mulch en soms een beetje kale grond. Vlinders hebben baat bij verschillende biotopen, dus als je in de tuin meer kunt bieden of aansluit op de omgeving, dan heb je veel meer kans dat er regelmatig vlinders te zien zijn. Denk maar aan de bosvegetatie-soorten, die als rups vooral in de brandnetels of bovenin de bomen zitten en als volwassen vlinder in de zonnige plekken nectar zoeken. Maar dat bijvoorbeeld ook afwisselen met gevallen fruit of planten die graag vochtiger staan of honingdauw zoeken in bomen. Hier heb ik dan ook het klein geaderd witje als voorbeeld getekend. Die leeft als rups o.a. op look-zonder-look (in de bosrand) en grote groepen pinksterbloem (langs de slootkant). Wordt het een vlinder, dan zoekt die nog steeds die planten voor nectar en om eitjes te leggen, maar ook allerlei andere nectarplanten voor minder kieskeurige soorten. Maar, niet onbelangrijk, het klein geaderd witje drinkt ook uit modderpoelen. Een plek in de tuin/buurt/park waar dat zich voordoet is dan dus wel een must.
7 reacties op “Meer vlinders in de tuin – in 7 stappen”
Geef een reactie
TUINLOGICA IS UIT!
Aankomende cursussen:
Volg nu mijn Online Basiscursus Permacultuur! Eigen tempo, Interactief leren, 8 lessen in hapklare stukken! Vol praktijkopdrachten en casusstudies van echte projecten. Klik op de afbeelding om naar de proefles te gaan!
Persoonlijke links
Bedrijfspagina:
Iris' Garden Ecology 
Dat vat je mooi samen.
Dank je wel!
Hi Iris, bedankt voor dit interessante stukje weer. Niets zo heerlijk als veel vrolijke fladderaars in de tuin! Na een redelijk slecht voorjaar en slechte zomer stikt het in mijn tuin momenteel van de vlinders: dagpauwogen, atalanta’s, kleine en grote koolwitjes,… zijn enorm talrijk aanwezig. Favoriete nectarplanten dit jaar zijn: salvia, vlinderstruik, eenjarige bloemenweide en kattenkruid. Vorig jaar was de erysimum bowles mauve zeer populair maar die zijn momenteel vervangen door stekjes dus nog niet in bloei.
Hoi Tom, je moet toch echt eens foto’s sturen. Jullie tuin klinkt echt jaloersmakend mooi.
Goh Iris ik denk dat je een te positief beeld hebt van mijn tuin. 🙂 80% van de oppervlakte is nog steeds steriel gazon dus het is nog veel te kaal naar mijn goesting. In november haal ik terug wat inheems plantsoen bij Natuurpunt België en ga ik weer een stukje border uitzetten. Maar vlinders zitten er wel al met de hopen! Vorig jaar heb ik 20 verschillende soorten dagvlinders waargenomen in de tuin. Dit jaar zit ik nog maar aan 14. Het was niet zo’n best vlinderjaar vind ik. Het slechte natte voorjaar zal daar wel een rol in gespeeld hebben. Gisterenavond ook een fantastische ontdekking gedaan. In de tuin zat een boomkikker. Mijn vriend had hem in de hand gepakt. Zeer zeldzaam in Vlaanderen (20 jaar geleden bijna uitgestorven) dus fijn om in mijn tuin tegen te komen. 🙂 En dat maakt tuinieren heerlijk.
Wauw! Nou, je kan allerlei smoesjes verzinnen, maar die boomkikker is toch wel een geweldig compliment voor het stuk tuin wat je alvast wél hebt aangepakt, lijkt me zo 😉
Pingback: Bijna 2017! Terugblik op mijn blog in 2016 | Iris' Garden Ecology