Iris' Garden Ecology

Blog. Want een betere wereld begint in de eigen tuin!

Snoei knotwilgen niet allemaal tegelijk – om deze reden!

Van de week ontdekte ik extra bewijs dat je wilgen (specifiek knotwilgen) het beste niet ieder jaar helemaal terugsnoeit. Als insecten je lief zijn, snoei dan op een andere manier. Hier zie je dat dat werkt!

Een gal aan een wilgentak.

Afgelopen week liep ik met mijn moeder een rondje langs Spaarndam. Het pad voerde langs een laan knotwilgen, om en om gesnoeid. Ik word blij als ik dat zie! Wilgen zijn, naast paardenbloemen, de belangrijkste voorjaarsbloeiers voor insecten. Vergeet bijenbollen, vergeet stinzen, vergeet forsythia – ze vallen in het niet vergeleken met bloeiende wilgen en paardenbloemen. Volgens de WUR vliegen bijvoorbeeld op de bloemen van boswilg 48 verschillende bijensoorten – daarmee staat deze op plek 20 van bloemen met de meeste verschillende bijenbezoekers (op 1 staat de paardenbloem). Waarneming.nl laat ook voor de schietwilg, de wilg die meestal voor knotten gebruikt wordt, een lange lijst zien met bijen maar ook vlinders, wespen en kevers. Toch hebben al die insecten meestal niets aan knotwilgen.

Een wilg moet bloeien om zo veel bezoekers te trekken. Wilgen zijn tweehuizig: ze bloeien met alleen mannelijke of alleen vrouwelijke katjes. Beide soorten katjes zijn van levensbelang voor insecten: de mannelijke katjes zijn een rijke bron van stuifmeel en de vrouwelijke katjes een rijke bron van nectar. Die katjes verschijnen juist als er nog weinig andere nectar- en stuifmeelbronnen zijn: de schietwilg bloeit vanaf april en de boswilg al vanaf maart. En als een wilg bloeit, bloeit die massaal. Je moet heel wat botanische tulpjes planten om die rijkdom te evenaren, en dan nog hebben de meeste insecten een voorkeur voor die wilg.

Knotwilgen bloeien niet. Nou ja, als je ze op normale wijze snoeit. Wilgen bloeien namelijk vooral op éénjarig hout. Dat zijn takken die zich in het voorgaande jaar hebben gevormd. Nou worden knotwilgen vaak iedere winter teruggesnoeid, dus net voordat die takken van het voorgaande jaar gaan bloeien. En dus komt er geen katje aan. Bijen, vlinders, de meeste kevers – ze hebben er niks aan.

Om biodiversiteit te stimuleren wordt nu, gelukkig, op steeds meer plekken anders gesnoeid. Zoals die knotwilgenlaan langs dat pad bij Spaarndam. Hier waren de bomen om en om gesnoeid. Iedere knotboom krijgt dus om het jaar de kans te bloeien, zodat insecten hier altijd eten kunnen vinden. Pas na het tweede jaar worden de takken tot de basis teruggesnoeid. Mijn moeder verzekerde me dat dat langs dit pad ieder jaar gebeurd, dus super, wie dit pad ook beheert, ga zo door! Je kunt ze zelfs tot eens in de 5 jaar snoeien. Een alternatief voor is overigens jaarlijks alleen de dikste (tweejarige) takken te dunnen, een tip voor wie slechts een of enkele knotwilgen heeft.

Lopend langs de knotwilgen viel me deze keer nog iets anders op. De laan was voor zo’n tweederde geknot, de laatste paar bomen aan het eind van de rij hadden al hun takken nog. Mijn moeder vroeg zich af waarom. Ik keek naar de takken: om en om waren ze dik, valer van kleur en tweejarig, die van de bomen ertussenin dun, feller van kleur en eenjarig. Ze zijn gewoon nog bezig met snoeien, concludeerde ik. Toen pas stond ik stil. Ik had ze meteen al gezien, maar mijn hoofd had nog niets met de informatie gedaan tot dat punt. Er hingen een soort bloemen aan de uiteinden van sommige wilgentakken: oude gallen, gemaakt door een galmug of -wesp (zie de foto bovenaan). Erin moeten larven hebben gezeten, die inmiddels al moeten zijn veranderd en uitgevlogen. Maar wat daaraan opvallend was, is dat die gallen alléén hingen aan de knotwilgen met tweejarige takken, de knotwilgen die dus vorig jaar een kappersbeurt hebben overgeslagen!

Door de wilgen de kans te geven te bloeien, trekken ze niet alleen bestuivers zoals vlinders en bijen aan, maar krijgt deze wesp of mug blijkbaar ook de kans haar eitjes af te zetten. En zo’n galwesp of -mug is weer voedsel voor andere soorten, van insecten tot spinnen tot vogels. Het galhuisje kan bovendien ook weer allerlei andere diertjes huisvesten! Ik verheug me er nu al op hoe de knotwilgenlaan langs het pad bij Spaarndam over een maand ofzo tot leven zal komen, en plan voor dan alvast weer een rondje met mijn moeder.

Links: eenjarige tak; rechts: tweejarige tak. Ik heb mijn hand erbij gefotografeerd om het verschil duidelijker te maken. Vergelijk de dikte en de kleur tussen de twee!
Links: knotwilg met eenjarige takken; rechts: knotwilg met tweejarige takken. Vergelijk de dikte en de kleur. Op de foto links zie je enkele gallen zitten (er waren er steeds ongeveer een grote handvol per knotwilg).
Hier zie je de nog niet geknotte wilgen: om en om zie je die met eenjarige takken (beginnend vanaf de voorste) en die met tweejarige takken inclusief gallen (de tweede). Kijk ook naar de kleur: je ziet het verschil van de nog te knotten wilgen aan de overall kleur van de takken: die met eenjarige takken hebben een rode waas, die met tweejarige zijn doffer van kleur.

Hoe help je wilde bijen en vlinders? Hoe voorkom je overlast door plaagdieren als slakken, bladluizen en wortelknagers? Er zijn nog veel meer nuttige insecten dan alleen bijen en vlinders – wat hebben ze nodig, hoe maak je het ze nou echt naar de zin? Dat en nog veel meer, zoals beplantingsideeën voor bijenhotels en roofinsecten en tips voor het toepassen van wilgen in zelfs de kleinste tuinen, dat vind je in mijn nieuwe boek Tuinlogica!

Tuinlogica: de natuur in je voordeel gebruiken met permacultuur

ISBN: 9789062245581

Uitgever: Vonk Uitgevers

Prijs: € 32,99

Bestel Tuinlogica via Groeneboekenshop! Uit op 17 maart 2023!

4 reacties op “Snoei knotwilgen niet allemaal tegelijk – om deze reden!

  1. Jolanda van Dieren
    27 februari 2023

    Mooi! Ik ken de weg ik weet de weg…
    In Spaarndam liggen veer uurtjes uit mijn jeugd/puberteit. ;))
    Maar de wilgen zijn hier in Oosterwold ook rijkelijk vertegenwoordigd, dus ik deel het stuk op fb in onze groep! Bedankt!

  2. Coen
    18 maart 2023

    Door de wilg niet geheel te snoeien voorkom je ook dat hij van binnen gaat rotten doordat hij zijn sapstroom niet kwijtkan wegens afwezige takken.

Geef een reactie

Vul je gegevens in of klik op een icoon om in te loggen.

WordPress.com logo

Je reageert onder je WordPress.com account. Log uit /  Bijwerken )

Facebook foto

Je reageert onder je Facebook account. Log uit /  Bijwerken )

Verbinden met %s

Deze site gebruikt Akismet om spam te bestrijden. Ontdek hoe de data van je reactie verwerkt wordt.

%d bloggers liken dit: