Gras verminderen? Deze plant kan je helpen!
Je gazon in een bloemenweide veranderen, gras in je border terugdringen of, zoals waar ik momenteel mee bezig ben, kweekgras terugpesten, denk aan deze bijzondere plantjes!
Ik kom hem de afgelopen week overal tegen; onderweg, tijdens mijn werk en in mijn eigen plannen om tijdens mijn permacultuur-cursus van een kweekgras-tuin een wilde kruidentuin te maken. Het is een klein, bijna onopvallend plantje met gele, leeuwenbek-achtige bloemetjes: kleine ratelaar (Rhinanthus minor). Of zijn iets ruigere familielid, grote ratelaar (Rhinanthus angustifolius), ik moet eerlijk bekennen dat ik het verschil nog niet echt zie.
Je zou er zó overheen kijken. Ik deed mee aan een wandeling door het duin met leden van de lokale Groei&Bloei afdeling. Om de één of andere reden kwam er al snel de vraag wat ik voor werk doe, opgevolgd door vragen over specifieke tuingerelateerde uitdagingen. Niet dat ik dat ook maar enigszins erg vind, trouwens, het is alleen grappig hoe me dat zo vaak gebeurt. Dit keer was één van de vragen hoe je met permacultuur een gazon in een bloemenzee kon veranderen. Ik dacht meteen aan kleine ratelaar (naast minder maaien en niet meer bemesten, onder andere). En ja hoor, even later spot ik de gele bloemen in de berm. Ik wijs ernaar (er verzamelt zich tot mijn verrassing meteen een groep om me heen) en laat het kleine plantje zien.
Op de foto’s zie je de kleine ratelaar (volgens mij is het de kleine, maar zoals ik al zei, helemaal zeker ben ik niet!) en hieronder zie je ook hoe klein die eigenlijk is. Ik nam deze foto’s in 2017, op de fiets tussen Heiloo en Castricum. Het was de eerste keer dat ik hem (bewust) in het wild zag en dacht nog, zou dit de ratelaar zijn?
Spot de ratelaar!
Terug naar het plantje dat ik met de Groei&Bloei club ontdekte. Het was een perfect voorbeeld voor de opgegooide uitdaging. Kleine ratelaar, en ook grote ratelaar, is een halfparasiet op gras. Dat betekent dat ze zelf wel chlorofyl hebben, bladgroen, zodat ze het vermogen tot fotosynthese hebben. Maar tegelijkertijd boort dit plantje zijn wortels in die van gras en steelt wat van diens mineralen. Het gras verliest daardoor aan kracht, wat handig is als je minder gras en meer bloemen wilt (een minder stevige grasmat) of een bloemrijk graslandschap bloemrijk wilt houden. Vroeger kwamen ze nog regelmatig voor op akkers, toen er nog grassen en allerlei bloemen tussen het koren groeiden. Dankzij intensivering zie je dat niet meer, maar gelukkig nog wel hier in de duinen én op akkers die speciaal voor dit soort soorten onderhouden worden.
De kleine ratelaar groeit op droge tot vochtige grond, de grote ratelaar vochtige tot natte grond. Ze worden bestoven door hommels en zaden zijn o.a. te bestellen bij Cruydt-Hoeck.
Het is een bijzonder plantje. En eentje die me blijkbaar momenteel veel bezighoudt.
Nabij Heiloo in 2017. Een vochtig veld vol orchissen en op de voorgrond de gele bloemen van de ratelaar.
Leer interactief en op eigen tempo.
4 reacties op “Gras verminderen? Deze plant kan je helpen!”
Geef een reactie
TUINLOGICA IS UIT!
Aankomende cursussen:
Volg nu mijn Online Basiscursus Permacultuur! Eigen tempo, Interactief leren, 8 lessen in hapklare stukken! Vol praktijkopdrachten en casusstudies van echte projecten. Klik op de afbeelding om naar de proefles te gaan!
Persoonlijke links
Bedrijfspagina:
Iris' Garden Ecology 
Dag Iris,
Met onze mooie tuin lees ik jouw Garden Ecology met grote interesse.
Maar wat ik dit keer mis in de rubriek over blad in de borders, een stukje over eikenblad.
Onze tuin steekt in een park, waar een paar eikenbomen staan. Naast de processierups laten deze bomen gedurende herfst en winter hun blad in onze borders vallen, maar vooral ook in vijver en op paden.
Nu is mij altijd geleerd dat je de bladeren vooral de borders in moet vegen, maar vooral niet het eikenblad.
How’s that?
Kunt u me raad geven, of uit de droom helpen? Immers, het zou me enorm helpen bij mijn tuinwerk. Ik ben al behoorlijk oud, dus dit zou fantastisch zijn.
De bomen staan zo dichtbij, dat wanneer er eentje zou omvallen, ons huis getroffen werd.
Graag uw advies!!
Met vriendelijke groet,
Rita Bogers
Hoi Rita,
Eikenblad heeft twee eigenschappen waardoor het vaak als minder geschikt wordt gezien om een border mee te mulchen. 1) het verteert heel langzaam, dankzij de tannines erin, en 2) het blad is behoorlijk zuur.
Om eerst even op 2) in te gaan: het blad zou verzurend werken. Dit is een mythe. Het klopt niet, want ook al is vers eikenblad inderdaad zuur, de afbraakproducten ervan zijn neutraal tot alkalisch. Een tweetal artikelen erover (helaas in het Engels, in het Nederlands kan ik geen goede bronnen vinden): OSU: Oak mulch?, UC: Mulch materials research report
Nog een tweede argument tegen verzuring is dat, als ik jou goed begrijp, je tuin vrij dichtbij de eiken staat. Dan komt het vallende blad als het ware in hetzelfde circuit terug. Dit organisch materiaal is die plek eigen. Dan is de kans dat dit problemen veroorzaakt sowieso kleiner dan wanneer je bijvoorbeeld van een heel eind verderop bladeren zou weghalen en in je eigen tuin strooit.
Punt 1) van eikenblad, dat het langzaam vertraagt, kan een voordeel of juist een nadeel zijn. Het bedekt lange tijd de bodem en voorkomt zo dat er nieuwe planten kunnen ontkiemen. Heb je alleen maar vaste planten, dan is eikenblad een prima onkruid-onderdrukker. Zaai je echter in je border, dan zullen de zaden moeite hebben te kiemen onder het blad. Verder zou ik ervoor zorgen dat je het het hart van bestaande planten (die zich nu terugtrekken voor de winter) niet met een dikke laag bedekt. Het beste is om de aanzet van planten vrij te houden, een heel dunne laag te laten liggen, óf, zeker in het geval van planten die niet volledig winterhard zijn, dat je het bedekt maar aan het begin van het voorjaar de bladeren van de plant veegt.
Ik hoop dat je hiermee geholpen bent, succes!
Beste,
Wij probeerden reeds om de Ratelaar in ons gras te introduceren aangezien we binnenkort onze tuin meer ecologisch willen aanleggen en het gras drastisch verminderen. We hebben echter een grote tuin en dit is nogal een heel traag proces. Is er een goede manier om een grote hoeveelheid gras (met kweek) snel weg te krijgen zodat we erin kunnen planten? Een andere optie die ik al las is 1 tot 2 jaar met karton bedekken maar ook dat lijkt me voor 10 are ineens of zo niet echt een optie.
Alvast bedankt
Beste Annemie,
Goed voornemen om meer ecologisch te gaan!
10 Are maakt voor een hele hoop karton en kranten inderdaad. Met zo’n oppervlak zou ik ook aanraden om dat stukje bij beetje te doen. Sowieso is een ecologisch proces er eentje die zich niet laat dwingen, geen quick fix helaas.
Afdekken is een van de beste opties om het gras te onderdrukken zonder alles af te graven. Dit kan ook door het gras uit te steken en onderste boven terug te plaatsen. Maar je kunt het ook doen zonder graszoden om te draaien en ze gewoon dik te mulchen (lasagne- of sheet-mulchen) met karton, grasmaaisel, compost, houtsnippers en bijvoorbeeld stro en kranten. Hoe dikker hoe minder er doorheen komt. Later eventueel een tweede laag ter preventie of als er toch gras doorheen steekt. Gewoon blijven bedekken en het verdwijnt.
Wat ook kan is de eenjarige/ pioniersfase overslaan en over gaan tot de aanplant van struiken, boomjes en meerjarige beplanting in het gras. Je moet er dan alleen wel rekening mee houden dat je aanplant het best zwaar kan krijgen omdat het voor water moet concurreren met het gras. Ook dit is allemaal een lang proces.