Trekken aan een dood paard
Van tijd tot tijd zakt de moed me in de schoenen, als het beton me steeds verder omsluit. Zodoende sloeg ik de afgelopen tijd nogal eens een week op mijn blog over – momenteel mis ik de inspiratie en de moed om me ertegen te verzetten.
Dit jaar oogst ik weinig uit mijn tuin. Dat heeft meerdere redenen: ik ben erachter gekomen dat ik slecht tegen een aantal voedingsstoffen kan en aanpassen blijkt behoorlijk pittig; het voorjaar was zo druk dat de energie ontbrak om ook nog eens recepten met voorhanden zijnde planten te bedenken; slakken die al mijn zaailingen opvraten in mijn nieuw aangelegde bakken; de late strenge vorst en de lange periode van hitte en droogte. Die laatste omstandigheden maakten het mijn tuin behoorlijk lastig. Eerst duurde het lang voordat de planten ontluikten en een deel kwam zelfs nooit op. Vervolgens zette de droogte in die ons land bijna drie maanden bezighield – en niet alleen ons, maar flinke delen wereldwijd – waardoor mijn tuin eigenlijk zo’n 2 tot 2,5 maand de tijd had om te groeien, als je bedenkt dat hij pas echt ontwaakte in april en de droogte al in juni begon.
De voortuin deed het grotendeels prima, want de voor biodiversiteit geplante duinbeplanting zoemde nog terwijl de omgeving allang de aanblik van een bruin en knisperend woestijnlandschap had aangenomen. Ook de kruiden groeiden en geurden. Eigenlijk hadden alleen mijn honingbessen het zwaar – die zijn natuurlijk een veel kouder klimaat gewend, gezien ze van oorsprong uit Rusland komen. Mijn achtertuin vertelde helaas een ander verhaal. Alle beetjes huishoudelijk afvalwater en de inhoud van de regenton ten spijt stopten heel wat planten met produceren. Veel salade – en spinazieplanten verdwenen (inmiddels komen ze gelukkig weer op), bloemen en insecten verdwenen, bladeren verschroeiden, het vijverniveau daalde gevaarlijk en de enige framboos die nog dapper vruchten produceerde kwam niet veel verder dan speldenknopjes. De appels bleven klein, de enkele aardbeien rotten nog voor ze rijpten. Ondanks alle maatregelen om zo veel mogelijk water vast te houden – zoals een vertraagde afgifte van regenwater van de daken, een dikke laag organisch materiaal in de bodem, mulch en geharde planten – mijn tuin zat vrijwel continu in waternood. Ter vergelijking: tijdens de meeste droge periodes hoef ik niet eens te bewateren buiten mijn potplanten om. Niet eerder bemerkte ik de gevolgen van de arme duingrond eronder. Het grondwaterniveau moet ook dramatisch zijn geweest, want in de grote gemeentelijke vijver aan de voorkant van het huis zag ik voor het eerst de bodem. Er viel dus weinig te oogsten. Wat er nog beschikbaar was liet ik over het algemeen met rust, want ik wilde de planten niet verder uitputten. Belangrijker nog, ik wilde de biodiversiteit in mijn tuin beschermen. Voor meerdere vogels, de enorme groep amfibieën, de insecten en de egel (die we nog steeds niet in levende lijve gezien hebben) leek mijn beetje groen wel het enige in de omgeving waar nog eten en drinken te vinden was, zo vast als dat dieren zich hier verschansten. Zo heb ik de druiven laten hangen voor de merels – die hebben het dit jaar harder nodig dan ik.
Nu vraag je je wellicht af wat het effect van de droogte op mijn tuin en mijn tegenvallende oogst met bestraatte tuinen te maken heeft. Het regent immers weer en hoewel dat het regentekort nog lang niet compenseert, de tuin herstelt en de regenton is gevuld. Bloemknoppen voorspellen alsnog frambozen en de bomen hangen vol met bescheiden appels die nu een rode gloed krijgen. Maar ik maak me zorgen. Waarschijnlijk zullen droogtes zoals die van dit jaar vaker gaan voorkomen en nog erger worden. Hoe kan ik ervoor zorgen dat ik in de toekomst oogst én biodiversiteit gaande houd? Vooral als de omgeving alleen maar kaler en heter wordt, dankzij al die stenen? Er verdwijnen steeds meer bomen in mijn wijk en bij ieder beetje gevallen groen vraag ik me af wat het voor de dieren die ik in mijn tuin voorbij zie komen zal doen. Als ik met de bus ga verbaas ik me over de ellenlange rijen van kale voortuinen met als enige bloem vaak een hortensia – heel soms eens een vlinderstruik. Zelfs wandelen wordt steeds minder leuk, want alle mooie tuinen veranderen in een-en-dezelfde f*ing saaie en spuuglelijke ‘b u i t e n k a m e r’. Hoe kan ik met mijn kleine tuintje – als schijnbaar de enige – zorgen voor al die dieren?
Dat is zo’n beetje de strekking van mijn mistroostigheid de afgelopen maanden. Het gaat dieper dan alleen mijn eigen tuin en omgeving. Ik wil de natuur beschermen om zijn intrinsieke waarde, maar nog meer omdat ik denk dat we onszelf aan het vernietigen zijn, zoals meer te succesvolle diersoorten in het verleden zijn uitgestorven. De natuur evolueert verder en gaat echt wel door zonder ons, kijk maar naar Tsjernobyl, waar een ramp voor mensen een walhalla voor dieren werd. Als we willen blijven oogsten, rijkdom willen in plaats van armoede, dan moeten we veranderen. Maar waarin? Ik heb zo mijn ideeën, net als veel andere mensen. Wat het voor mij zo moeilijk maakt is de felle discussie onderling en de duurzame ontwikkelingen die bij nader inzien helemaal niet zo duurzaam zijn. Altijd die prioritering van het snelle geld boven de lange termijn. Of grote media-bronnen die (opinie)stukken plaatsen met allerlei twijfelachtige beweringen of onterechte aannames die ik graag onderuit zou willen halen, maar waarvoor ik de tijd of energie niet heb. En dan de plaatselijke politiek, om nog maar te zwijgen over het gebrek aan echte ambitieuze, lange termijnvisie bij de landelijke. Het voelt alsof ik een volwassene van tenminste twee keer mijn formaat aan zijn been naar de tandarts moet slepen terwijl hij zijn longinhoud naar buiten krijst, worstelt tegen mijn greep en zich aan ieder voorbijkomend object vastklampt. Ik heb het terugkerende, knagende idee dat wat ik kan doen veel te weinig is, vooral omdat ik qua energie en momenteel geld enorm beperkt ben. Er is zo veel dat ik zou wíllen doen en zo weinig dat ik nu kan. Het lijkt allemaal voor niets. En ik dat terwijl ik wéét dat ik bij lange na niet de enige ben die zich voor deze beweging & verandering hard probeert te maken. Maar ik kan me zo voorstellen dat veel van ons deze frustratie delen.
Er is voor mij in ieder geval toch iets nuttigs uit gekomen. Door het uit te schrijven ben ik weer op ideeën gekomen voor onderzoek en om over te bloggen. Ik zou graag willen eindigen met een positievere conclusie, maar hier blijft het bij voorlopig. Herken je dit verhaal?
24 reacties op “Trekken aan een dood paard”
Geef een reactie op Marijke Reactie annuleren
TUINLOGICA IS UIT!
Aankomende cursussen:
Persoonlijke links
Bedrijfspagina:
Iris' Garden Ecology 
Hi Iris,
Ik heb ook een enorm groot hart voor de natuur, de dieren, de planten, de biodiversiteit,… Ik herken je frustratie maar al te goed. Ik zie ook de steriele tuinen, het oprukkende beton, de onleefbare extreem intensieve, vervuilende en monocultuur landouw overal om me heen,… Een natuurminnend mens zou voor minder moedeloos worden.
Maar ik probeer me ook op te trekken aan het positieve nieuws. Langzaam maar zeker begint volgens mij bij een grotere massa enigszins wat milieubewustzijn door te dringen. Problemen zoals klimaat, bijensterfte, biodiversiteitscrisis, klimaatverandering, plasticvervuiling,… komen meer en meer in het nieuws en consumentengedrag wordt hierdoor toch ook wel beïnvloed, al gaat het allemaal erg langzaam helaas.
Fossiele brandstoffen gaan er onherroepelijk uit, pesticiden komen meer en meer onder druk te staan, plastic gaat langzaam richting verdomhoekje, mensen eisen meer bossen en natuur, dieren die voorheen uitgestorven waren in Vlaanderen (wolf, oehoe, otter, …) keren langzaam terug,…
Bewustzijn/mentaliteitswijziging enerzijds en technologie anderzijds zullen oplossingen moeten brengen voor onze vele mileuproblemen.
En hoe klein ook: jouw eigen tuin (en de mijne zo langzamerhand ook) is een toevluchtsoord voor dieren van allerlei slag die zonder wellicht moeilijk zouden kunnen overleven. Het is klein, het is beperkt, maar het helpt. Het is die spreekwoordelijke druppel op de hete plaat. Maar dat is nog altijd beter dan geen druppel.
Wij verdedigers van natuur en milieu mogen ons niet klein laten krijgen door alle negatieve dingen die we om ons heen zien gebeuren. Hoe cliché ook: we moeten blijven strijden. Jouw tuin, je werk en je blog zijn jouw strijdmiddelen. Blijven gebruiken! Laat je niet kisten.
Groetjes,
Tom
Dank je wel voor die woorden, Tom. Er zijn inderdaad ook heel veel goede berichten. Op Facebook reageert net een bevriende tuinambassadeur met dat zij het steeds drukker krijgt, dat is een goed teken. Ik heb zelf steeds regelmatiger dat er gemeentes, groendiensten en hoveniers geïnteresseerd zijn in het verhaal. En jouw verhalen over je tuin geven me hoop 🙂
Ja, herkenbaar! Ik zie het ook soms niet meer zitten. MAAR: houden van, schrijven over, zorgen voor, denken over, gedachten delen over en energie steken in je tuin (maar ook in je kind, in de relatie met je man, in je gezondheid en alles wat je lief is) HEEFT ZIN. Waar je aandacht aan geeft groeit. Laat dat niet je angst zijn. Kijk wat wel goed gaat. Kijk wat niet mis is. Ik hou van jouw blogjes.
Dank je wel, dat is een hele goede manier om ernaar te kijken!
Ik vind jouw tekst veel te dramatisch. Waarom? Omdat je de late vorst en lange zonnige droogte jouw groenfantasieën zag doorkruisen. Dat is wat je beschrijft. Tja, elke boer met enige decennia ervaring kent zulke tegenslag en leert ermee te leven, Ook appel-, peren-, pruimen- en kersentelers klotsen op zulke golven mee. De Nederlandse druiventelers zijn euforisch van vreugde over zulke weersomstandigheden dezer dagen. Dat is van alle tijden. De geleidelijke klimaatveranderingen zullen het ene doen toenemen en het andere afnemen. De natuur kiest zelf hoe zij op het menselijke handelen reageert en het is zelfs zo, dat op de ene plaats het warmer en de andere het kouder wordt, of droger en vochtiger. Bepaalde lucht en zeestromen kiezen een wat andere route en hups! De mens is nu de belangrijkste aanstichter zelf, zo wordt duidelijk, maar veel extremere tegenpolen in weer zijn op de aarde veelvuldig voorgevallen, waar geen mens debet aan had. Een golf van vulkaanuitbarstingen en tektonische crashes. De gletscherstenen in Drenthe werden later Hunebedden. Ach je weet het zelf vast ook wel. Het is gewoon shit ja, als je plannen niet uitkomen door onvoorspelbare factoren. Denk maar zo, dat is een leerproces dat natuurmensen al eeuwen en millennia moeten doormaken. De frequentie neemt nu wat toe. Geen drama.
Hoi Arthur, mijn bedoeling was mijn tuin als een vergelijking te gebruiken voor wat ik om me heen zie, niet het kernpunt van wat me zorgen baart. Als dit soort weer het ‘nieuwe normaal’ wordt, dan maakt dat het nog moeilijker om aan biodiversiteit bij te dragen en ja, ook om te boeren. Maar wat me dwars zit is hoeveel nog moet veranderen, hoeveel er nog richting duurzaamheid moet veranderen en hoe weinig ik daaraan én aan mijn eigen situatie, waaronder mijn tuin, kan veranderen. Het is jammer dat je dit stuk dramatisch vindt. Dit is hoe ik me momenteel erover voel en daar kan ik niet zo veel aan veranderen. Maar je hebt gelijk dat we aan allerlei soorten natuurgeweld onderhevig zijn en dat dat erbij hoort.
Ja dat herken ik wel een beetje. De gedachte van waarom doe ik moeite om een biodiverse tuin zonder gif te onderhouden als de bijen en andere dieren verderop in de straat niets meer te halen hebben of alleen planten met gif. De welbekende “druppel op de gloeiende plaat”. Maar meerdere druppels maken een plasje en meerdere plasjes gaan stromen dus het heeft toch zin. Wij maken altijd grapjes dat we zoveel vogels in de tuin hebben omdat álle vogels uit de (versteende) wijk bij ons komen 😉. Overigens heb ik mijn tuin wel (drink)water gegeven, alleen de planten die het nodig hebben en zo spaarzaam mogelijk. Maar de boel laten verdrogen vind ik uiteindelijk ook niet duurzaam en planten gaan minder nectar produceren bij droogte en dat is voor de bijen ook niet goed dus uiteindelijk vond ik water geven toch de beste optie.
Moet je nou door het stof gaan op deze manier, om het gebruiken van extra water te verontschuldigen als een soort zonde? Is er een nieuwe kerk die druk uitoefent op wat mag en niet mag? Ontspan.
Ik ben ontspannen hoor en ga zeker niet door het stof (geen stof te bekennen door dat water 😉💧💦) mijn reactie is bedoeld een andere kant te belichten om juist niet te spastisch te doen over het gebruik van water 😊
Wij hebben thuis een grondwaterpomp. Ik ben anders ook eerder terughoudend om water te geven en probeer de waterhuishouding van de bodem te ondersteunen met zo weinig mogelijk betreding, geen grondbewerking, organisch materiaal en mulchen. Maar dit jaar was het zo extreem droog dat ik de bloemenborders (waarvan een groot deel pas dit jaar aangeplant) ook bij momenten overvloedig water heb gegeven. Anders gingen de nieuw aangeplante planten gewoon onherroepelijk dood.
Gevolg is ook dat mijn bloemen weelderig bloeien en zeer veel nectar leveren aan de ongelofelijk grote aantal bijen, hommels, vlinders en andere insecten die volgens mij van kilometers ver allemaal in mijn tuin komen ‘tanken’. 🙂
In een ‘normaal’ jaar zal dit extra water geven niet echt nodig zijn, maar dit jaar was het water geven of al het nieuwe plantgoed dood laten gaan.
Precies, dat was ook mijn reden om toch water te blijven geven. Ik was ook overgegaan op drinkwater als mijn man geen slimme bron van ‘afvalwater’ had gevonden (het douchewater van voordat dat ding opwarmt). Uiteindelijk was het volgens mij vooral de warmte die het mijn planten zo moeilijk maakte. En inderdaad, waarom doe ik moeite, precies dat. Het geluid wat we samen produceren lijkt in ieder geval wel steeds luider te worden.
Amai Iris, hoe ik dit zó herken! Ik worstel hier met dezelfde twijfels. Maar één ding weet ik wel : als ook wij het gaan opgeven, zijn er zelfs geen druppels meer op die hete plaat. Laat ons mensen overtuigen dan komen er misschien meer druppels. En mettertijd misschien wel een fijn straaltje water. Blijf zeker bezig lieve Iris! Er zijn echt wel meerdere mensen die denken zoals jij en wij hoor!
Diike knuffel! 💚
Ik geef je helemaal gelijk. Een dikke knuffel terug!
Ik heb deze zomer het boek ‘Dagvlinders in Vlaanderen’ gelezen, waarin ook de impact van de verwachte klimaatverandering wordt besproken. Niet direct opbeurend stukje literatuur
We gaan veel verliezen.
Nee, dat kan ik me goed voorstellen.
O Iris, ik weet niet zo goed hoe ik op dit blogje moet reageren. enerzijds herken ik het gevoel maar al te goed. Zet alle feiten op een rationeel rijtje en je moet wel mistroostig worden. Anderzijds heb ik zin om je een virtuele trap onder je kont te geven. Ik volg je nu al een tijdje, je bent intelligent, kundig en gedreven bezig met je vak. Dat werkt hoe dan ook aanstekelijk en inspirerend. Jij, ik en nog vele anderen geloven in de oplossingen die permacultuur kan bieden, of zoals mijn man het onlangs compleet onverwacht zei (yes kleine overwinning) : wil de mensheid overleven, dan is permacultuur een noodzaak. Misschien halen we het en misschien ook niet, maar maak het jezelf ondertussen niet zo moeilijk, vergeet vooral niet om plezier te beleven aan wat je doet. Nu jezelf verliezen in mistroostigheid is alleen een stapje dichter bij de afgrond. En trouwens morgen vragen ze je voor een ontwerp, lees je een inspirerend boek of ontmoet je een interessante persoon en alle puzzelstukjes vallen weer in elkaar . Wil je meer doen ? Vertel de positieve verhalen (en ja hoor er mag best wel wat realisme bij), de impact zal des te groter zijn. Zo, is de trap aangekomen ?
Ja, die is wel aangekomen. Ik ga alle podcasts en video’s en stukken van mijn oud-leraar permacultuur weer eens opzoeken, die was eerder een bron van inspiratie voor me. En eens een paar onderzoeken doen die me op nieuwe inzichten kunnen brengen. Mooie uitspraak van je man, daar kan ik me bij aansluiten. Dank je wel!
Je gevoel is zeer herkenbaar. Hier in ons dorp veel verstening, veel bomen worden gekapt zonder duidelijke noodzaak. Bij mij vielen begin deze maand ook nog eens twee hoge driestammige loofbomen door een stormvlaag ( en de droogte, denk ik, zie mijn blog).
Daar was ik niet blij mee, maar we proberen de opengevallen plekken weer zo snel mogelijk dicht te krijgen.
Toch zie ik hier veel vogels, insecten en meer vlinders dan voorheen: deze tuin is toch – net als die van jou – een kleine enclave in een versteend dorp en monoculturele landbouwomgeving.
Wij kunnen in ons eentje de wereld niet redden. We kunnen wel op een aan onze eigen draagkracht ( mentaal, fysiek en financieel) aangepaste manier een steentje bijdragen aan een verandering.
Jij hebt een gezin, je werk en je gezondheid speelt je nogal eens parten: je doet tóch wat je kunt: in je eigen tuin, in je tuinontwerpen, en door middel van je blogs.
Als je jezelf gaat forceren tot meer dan je kunt, help je jezelf én de wereld niet.
Geef jezelf maar een schouderklopje en ga rustig door op de weg die je gaat.
Een bemoedigende groet van Zem.
Goed gezegd, nou ja geschreven. Ik wil ook even inhaken op die verstening. Het is een grote ergernis die ik dagelijks ontmoet. Het begint al direct links en rechts naast mij. 90% stenen. Dan de tuinen die wel groen (zouden kunnen) zijn. Ook hier weer 90% is in deplorabele staat door de verdroging. Slechts naar mijn schatting 10% van de huizen met tuin wordt echt met liefde verzorgd. Is dat niet op een of andere manier te doorbreken denken jullie? Het goede voorbeeld is kennelijk niet afdoende. Ik al eens gesteld bij wijze van provocatie, dat de tuinbezitters wiens tuin het woord niet waard is een hogere gemeentebelasting moeten betalen. Moet je zien wat er dan gebeurd.
Ik werk wel eens mee aan verschillende initiatieven om mensen op een positieve manier te bewegen door ideeën te geven, een groene aanleggen tuin die weinig onderhoud vergt (zeer) makkelijk te maken en mensen te bewegen, zoals Operatie Steenbreek, Bloemenlint en dergelijke. Wat het vooral héél moeilijk maakt is om juist de mensen met een versteende tuin, de doelgroep, te bereiken – preaching into the choir is het grootste probleem wat ik ben tegengekomen. Jouw idee van verhoogde gemeentebelasting komt steeds dichterbij in de vorm van waterschapsbelasting, er wordt zelfs al mee geëxperimenteerd. De verontwaardiging als het geopperd wordt is gelijk groot, dus ik denk dat je gelijk hebt, want dan krijgt het ineens wél veel aandacht juist van die moeilijk te bereiken groep.
Dank je wel, Zem. Gelukkig zijn er heel veel mensen mee bezig. Jouw en alle andere reacties op deze blog laten dat prachtig zien ❤
Jouw schrijven maakt veel reacties los Iris. Er zullen veel mensen zich in herkennen maar zijn idd nog meer voor nodig. Hierbij wat opbeurende woorden van Dr. Bergman, hij kan het zo mooi verwoorden
sorry dat was de verkeerde, deze bedoelde ik ;P
Bedankt voor het delen van dit mooie filmpje, een aanrader voor iedereen die zich herkent in het bovenstaande verhaal.