De noodzaak van vroege bloeiers – een discussie met een hommel
Ik bekeek onze omgeving eens door de ogen van een hommel. En wat ik zag baarde me toch wel wat zorgen.
Gisteren scheen een heerlijk zonnetje in de ochtend. Mijn zoontje was uit logeren, dus mijn man en ik zagen onze kans schoon om eens een flink stuk te gaan wandelen – waar we gewoonlijk amper de kans voor hebben met meneertje ik wil lopen maar toch ook weer niet. We waren een heel eind van huis, in een prachtig redelijk wild gelaten park. Ineens zie ik iets op het zanderige pad voor me en stop voordat ik erop sta. Een hommelkoningin zit daar, midden op het pad, op de grond. Maar ze blijkt niet helemaal in orde te zijn. Ze beweegt slechts heel langzaam en blijft zitten, ook al sta ik nog zo dichtbij. Er zit bijna geen leven meer in.
Achter ons komen mensen met een stel of drie grote honden aan, dus mijn man en ik gaan om het beestje heen staan zodat het niet vertrapt wordt. Als ze weg zijn pakken we een blaadje en tillen haar voorzichtig op, zodat we haar buiten bereik van de denderende zolen en hondenpootjes kunnen houden.
Er beweegt een klein beestje tussen haar vacht. Bij nader inzien blijken er lichtbruine, bijna doorzichtige mijten op haar lijfje te zitten. Hele koloniën huizen in haar oksels. We proberen ze voorzichtig van haar af te halen met een stevig grassprietje, maar de mijten rennen net zo snel weer terug naar hun plek. Om ons heen dringt geen zonlicht door tot dit deel van het park en er is geen bloem te zien zo ver we kijken. Geen wonder dat het arme vrouwtje doodop en verzwakt is.
Als je goed kijkt dan kun je de mijten in haar nek zien zitten.
We besluiten haar een stukje mee te nemen. Verderop is een paardenveldje waarvan mijn man weet dat daar vaak veel bloemen staan. We durven haar niet mee naar huis te nemen, want dat is nog een heel eind lopen en ver weg van waar we haar gevonden hebben – ik wil haar niet te veel uit haar eigen omgeving halen. Al gauw kruipt ze bedeesd van het blaadje op de hand van mijn man. Groot gelijk, hij is zo warm dat zijn handen perfect als incubator kunnen dienen. Ze warmt zichtbaar op, want al snel krijgt ze weer iets meer leven in zich. Waar mogelijk houden we haar lekker in de zon, zodat ze nog verder op kan warmen.
We zoeken naar bloemen. Maar als je ernaar op zoek bent, dan merk je ineens hoe moeilijk het is om ze te vinden. Hier en daar staan enkele sneeuwklokjes, maar meer dan dat is er niet en ze staan erg ver van elkaar. Meerdere minuten gaan voorbij zonder ook maar één bloem te zien en we lopen toch niet langzaam.
We zijn bijna uit het (flinke) park als we een klein kluitje sneeuwklokjes zien. Een paar zijn er open. Voorzichtig pluk ik er eentje – het is een gevulde. Ik leg hem neer in de hand van mijn man. En ineens komt er wat leven in de brouwerij: ze kruipt erheen, steeds sneller en steeds enthousiaster en grijpt hem met beide voorpootjes vast. Ze steekt haar lange tong erin en draait het hele bloemetje meerdere keren rond zijn as om alles eruit op te slurpen. In de tussentijd lopen wij snel verder, op zoek naar bloemen.
Een eind verder komen we weer een kluitje sneeuwklokjes tegen. Dit keer zijn het enkele bloemen. Weer pluk ik er een voorzichtig – de rest laat ik staan voor andere insecten – en hou die vast voor de hommel. Opnieuw gaat ze er met een noodvaart op af en verdwijnt erin, ze trekt er zelfs zo hard aan dat ik het bloemetje uit mijn vingers voel glijden. Na het verorberen van beide bloemen ziet ze een mooi holletje – de mouw van de jas van mijn man. Hij begint een hele discussie met haar, terwijl ze steeds weer in dat holletje probeert te kruipen en hij haar zorgvuldig op zijn andere hand probeert om te leiden. Mensen die voorbij ons lopen kijken een beetje vreemd; waarom praat die rare man toch zo tegen zijn hand?
Snuf, snuf, is dit wat?
Hopla!
Eindelijk komen we dan bij het paardenweiland. Er staat een prachtige groep krokussen, heel veel bij elkaar, maar op ééntje na staan ze allemaal een eind bij het hek vandaan – dat van gemeen, roestig prikkeldraad is. We overleggen over wat we het beste kunnen doen – mevrouw lijkt het wel naar d’r zin te hebben op de warme hand van mijn man, ze begint hem zelfs te likken. Ze maakt in ieder geval geen aanstalten om weg te vliegen, wel kruipt ze actief over het hele berglandschap om te ontdekken waar ze nu is beland. Uiteindelijk plukt mijn man – voorzichtig vanwege het prikkeldraad – één van de krokusjes. Ook die smikkelt ze op en we lopen nog een stukje verder langs het weiland, zoekend naar een manier om haar dicht bij al die bloemen te krijgen. Tenslotte vinden we de perfecte plek: vol in het zonnetje bij een groepje krokussen, waarachter een hele zee van de paarsige bloemen staat. Daar hebben we haar uiteindelijk neergezet en gedag gezegd.
Ik hoop dat de hommelkoningin genoeg heeft kunnen aansterken. Ze heeft warmte en bloemen nodig om op energie te komen, voordat ze op zoek kan naar een holletje om een nieuwe kolonie te stichten. Maar daar had ze het gisteren duidelijk moeilijk mee en ze is niet de enige:
“Soorten [bijen, red.] die vooral in het voorjaar vliegen, zijn gemiddeld minder sterk achteruitgegaan dan soorten die in de zomer actief zijn. De onderzoekers wijten dit aan een (met cijfers onderbouwde) verminderde beschikbaarheid van bloemen in de zomer in agrarische landschappen.” EIS, Kenniscentrum Insecten En Andere Ongewervelden.
Door zelf eens actief te moeten zoeken naar bloemen heb ik gemerkt hoe weinig er eigenlijk zijn. Terwijl op dit soort zonnige dagen honingbijen, een aantal soorten vlinders en hommelkoninginnen wakker worden en die bronnen van voedsel zo hard nodig hebben na de lange winter. Wellicht is een verzwakt lichaam ook de oorzaak van al die mijten op deze koningin; als een dier (of plant) al verzwakt is dan is het veel vatbaarder voor ziekten en parasieten. Dus eens te meer een reden om nog eens extra (bio) voorjaarsbloemen in de tuin (of misschien ga ik wel aan guerilla gardening doen) te zetten – ik zit meteen te denken over wat ik nog waar kwijt zou kunnen. Die hommelkoningin is immers, net als die andere insecten die nu vliegen, verantwoordelijk voor de volgende generaties. En mocht je nou zelf een vermoeide hommel tegenkomen en niet te ver zijn van huis: zorg voor warmte en honing – ook een manier om ze weer wat op krachten te laten komen.
18 reacties op “De noodzaak van vroege bloeiers – een discussie met een hommel”
Geef een reactie
TUINLOGICA IS UIT!
Aankomende cursussen:
Volg nu mijn Online Basiscursus Permacultuur! Eigen tempo, Interactief leren, 8 lessen in hapklare stukken! Vol praktijkopdrachten en casusstudies van echte projecten. Klik op de afbeelding om naar de proefles te gaan!
Persoonlijke links
Bedrijfspagina:
Iris' Garden Ecology 
Leuk verhaal en toch ook een beetje triest.
Dank je wel, en tegelijkertijd sorry. Ik blijf inderdaad met een naar gevoel in mijn maag zitten, Hoop echt dat het beestje blijft leven zo.
Hi Iris,
Zaterdag scheen het zonnetje. Wandelde door mijn voortuin en voorbij een border waarin ik de voorbije jaren honderden sneeuwklokjes en vooral bio-boerenkrokusjes heb geplant. De krokussen prijkten met hun bloemetjes open in de zon. En waren bedekt met honderden(!) honingbijen. Het was een gezoem van jewelste dat je meters ver kon horen. Twee-drie bijtjes per bloem. Een prachtig gezicht. Heb er samen met mijn vader gefascineerd naar zitten kijken.
Aan de achterzijde van het huis heb ik vorig jaar een 150-tal bonte krokussen (ook bio) geplant. Ze zijn nog niet volledig in bloei maar het begint. En zoemend van de ene krokus naar de andere: een grote hommelkoningin.
Daar kan ik nu enorm van genieten: onze tuin die toevlucht kan bieden aan die diertjes die inderdaad in de wijde omtrek maar erg weinig wilde bloemen kunnen vinden in de nogal steriele landbouwomgeving.
Jammer dat het weer zo enorm slecht is geworden (en voorlopig blijft) zodat er van mijn prachtige krokusjes alleen maar gekleurde kloddertjes zullen overblijven.
Maar een heleboel andere vaste wilde planten (en uitstekende nectarleveranciers) beginnen al stevig boven de grond te piepen. Binnenkort op zonnige dagen dus hopelijk een gezoem van jewelste in de tuin. Laat maar komen! 🙂
Heerlijk! Blij om te horen dat jouw tuin ook een veilige haven bied. En nu maar hopen op het mooie lente weer inderdaad!
Helemaal gelijk ! Mijn tip: plant een Lonicera fragantissima (struikkamperfoelie) bloeit al in februari, ook in NL. Bij ons in Frankrijk zaten er op de eerste warme dag wel 10 dankbare hommels in een kleine struik te genieten van de nectar en als bonus na de bloei hartvormige bessen !
Goeie tip! Wij hebben er inderdaad een paar in de buurt staan.
Mijn tuin staat ‘vol’ winterbloeiers, ik zie er op mooie dagen vaak enkele insecten op foerageren
Ik ben zo blij om te lezen dat er mensen zoals jullie hard werken aan een plekje voor de beestjes! Alle beetjes helpen 🙂
Wat ontzettend mooi en leuk geschreven, ook gezellig om een beetje met jullie mee gewandeld te hebben tijdens dit avontuur, wat zit de natuur toch prachtig in elkaar
En wat mooi om daar wat meer bij stil te mogen staan😊
Dank je wel voor dit mee beleef momentje op jullie wandelddag😘
Dank je wel voor je leuke berichtje 🙂
Zo’n mooi verhaal!
Dank je wel 🙂
Ik vond vandaag een hommel op onze oprit. Gelukkig staan er krokussen in bloei, en kon ik haar daar op zetten. Het enthousiasme van het beestje was aandoenlijk. een half uurtje zonnen en nectar slurpen, en ze vloog blijgezind weer weg. Veel vitaler dan voorheen 🙂
Had ik e post eerder gelezen, dan was ik zeker aandachtiger geweest voor mijten…
Aan de mijten valt helaas niet zo veel te doen…die beesten zijn erg hardnekkig. En Hommels niet zo meewerkend, hoe vaak je haar ook verteld dat ze stil moet zitten omdat je probeert te helpen.
hommelmijten zuigen geen bloed maar leven van hommelafval en houden zo het nest o.a. schimmelvrij, dus zeker niet proberen te verwijderen!
Dat meen je niet!
Wij konden zo snel even niets vinden over die beesten, en ze leek er last van te hebben.
Heb je daar wat meer info over? k Leer graag 🙂
info hier te vinden:
https://bijenstichting.nl/hoe-help-je-een-verzwakte-uitgeputte-hommel-in-het-vroege-voorjaar/
en als de bijtjes hulp nodig hebben doet een dwars doorgesneden (verse!) sinaasappel wonderen…
Mijn grote kluit Gevlekt Longkruid zit al heel vroeg vol met hommeltjes, een supervroege bloeier, die erg populair is en nog mooi om te zien is ook. Leuke tip misschien 🙂