10 Tips voor een heldere, ecologische vijver (zonder pomp)
Kun je een mooie, heldere vijver hebben vol leven, zonder pomp of chemicaliën? Zelfs met vissen? Jazeker! Op deze manier lukt het mij met gemak al jaren.
__________
Pssst! Op 17 maart 2023 is mijn boek uitgekomen – Tuinlogica: de natuur in je voordeel gebruiken met permacultuur! Daar zitten verschillende vijvers in inclusief stappenplannen voor hoe je ze opbouwt en helder houdt. Ga naar Vonk Uitgevers voor meer informatie en om te bestellen, of kijk op groeneboekenshop.nl of bol.com.
__________
Op een warme, zomerse dag zit ik eens in mijn vijver te turen: wat een drukte is het daar. Wat gebeurt er allemaal? Als ik even kijk zie ik een jonge waterjuffer zijn vleugels drogen aan de zon, schaatsenrijders loom over het oppervlak bewegen en ik kijk toe hoe onze pad Archimedes op één van de stenen heeft plaatsgenomen en mij op zijn beurt nauwlettend in de gaten houdt. Op de bladeren van mijn waterlelies zie ik meerdere bijen zitten. Sommigen rusten wat uit, terwijl er één onrustig boven hen rondjes vliegt, vlak boven zijn soortgenoten langs alsof het een stuntvlieger is. Één van de bijen op een blad vindt het blijkbaar maar wat irritant; hij kruipt op het blad héén en weer en bromt geïrriteerd (of tenminste, zo komt hij op mij over). Wéér scheert de onrustige bij rakelings langs en nu is de maat vol: de bij op het blad vliegt op en maakt zich uit de voeten. De langsvliegende bij maakt snel gebruik van het vrij gekomen zetel en neemt plaats. Voorzichtig kruipt hij naar de rand van het blad en drinkt uit het water. Ik kijk nog wat langer en zie meerdere bijen neerstrijken, wat drinken, even uitrusten in de warme zon en weer op pad gaan. Voor sommige mensen is het een verrassing dat bijen uit een vijver drinken (sommigen ontkennen het zelfs), maar there you go, bijen drinken uit vijvers. Ze hebben ook water nodig!
Dat vind ik één van de leukste dingen om te zien als ik in de tuin zit en ik kan er uren naar kijken. Ecologisch tuinieren is dankbaar werk. Het is helemaal niet moeilijk of tijdrovend (dat hoeft niet, tenminste) en het mooiste wat je ervoor terugkrijgt is een tuin die je deelt met ontelbaar veel, verrassend leven. Een vijver is net zo. Zoals vaste lezers wellicht weten heb ik milieukunde gestudeerd en waterzuivering/waterkwaliteit was daar een belangrijk onderdeel van. Dit heb ik jarenlang één van de meest interessante onderdelen gevonden en heb dan ook een tijdje als waterzuiveringsexpert gewerkt. Je kunt dus vast wel begrijpen dat mijn eigen vijver mooi houden zonder chemicaliën en pomp een leuke uitdaging voor mij was 😉 En nu kan ik toch wel bewijzen dat een vijver heel goed helder en mooi kan zijn en vol leven, zonder dat er allerlei troep, elektriciteit en manuren aan te pas komen om dat zo te houden.
1: Meer groen in de vijver (en nee, ik bedoel geen alg)
Een tuin kun je ontwerpen en zien als een eigen ecosysteem, wat helpt om te begrijpen hoe het reageert op en omgaat met veranderingen. Voor een vijver geldt dat net zo. Zo heeft iedere plantgroep zijn eigen functie voor de waterkwaliteit, de micro-organismen die erin kunnen leven én voor het vormen van habitat voor een breed scala aan diertjes. Ieder levend organisme maakt deel uit van de voedselketen. Onderaan staan de algen en de planten, die zonlicht in combinatie met de stoffen in het water en de vijverbodem omzetten naar energie, plantmateriaal en zuurstof. Alle andere diertjes en micro-organismen leven daar weer op. Wat afsterft wordt afgebroken door bacteriën waarvoor juist het door de planten geproduceerde zuurstof nog extra belangrijk is (anders wordt het een stinkboel). De afvalstoffen verdwijnen als gassen uit het water of worden weer opgenomen door de planten. Planten vormen dus de basis van al het leven in de vijver. En net als in de tuin zorgt ook een variatie in beplanting dat meer dieren er hun habitat kunnen maken. Mijn eigen vuistregel is: hoe meer groen erin (en eromheen), hoe meer verschillende dieren op het water afkomen.
En het zal misschien eng klinken, maar ook alg hoort er dus bij. Planten en algen concurreren met elkaar, maar in een gezond ecosysteem overwoekert de alg de planten niet. Zolang de onderwaterplanten niet verstikt worden of geen zonlicht meer krijgen dan kan het geen kwaad voor de leefgemeenschap, omdat de ondergedompelde planten (de zuurstofleveranciers) nog steeds kunnen groeien en zuurstof produceren en het voedselkringlooppompje draaiende houden. Een beetje alg is dus alleen storend voor ons oog, niet voor het water!
2: Gebruik (lekker veel) ondergedompelde planten
De planten die volledig ondergedompeld in het water leven, zoals glanzend fonteinkruid, waterranonkel, aarvederkruid en waterpest zijn de zogenaamde zuurstofleveranciers. Zoals de naam al doet vermoeden produceren ze dus zuurstof waarop de rest van de vijver leeft (de micro-organismen én de dieren), maar dat niet alleen. Alle stoffen die ze nodig hebben om te groeien halen ze direct uit de vijver. Dat zijn dezelfde stoffen als die algen gebruiken, waardoor ze met elkaar concurreren. Sommige soorten uit deze categorie schijnen ook nog stoffen af te scheiden die algen benadelen, zoals glanzend fonteinkruid. Zeker niet vergeten dus, deze groep! En vergeet ook niet dat ze weer voedsel en habitat vormen voor tal van andere wezentjes en micro-organismen. Ik gebruik zelf het liefste meerdere soorten en laat ze flink door de vijver groeien waar het maar kan, want dan heb ik de meeste kans dat er in ieder geval één goed aanslaat en hoe meer soorten, hoe beter de vijver tegen een stootje kan omdat ze allemaal net even anders zijn.
3: Moerasplanten houden het water wel schoon vóór ons
Onder de moerasplanten (dus 0 tot -20 cm onder waterniveau) zitten de echte waterzuiveraars. De beste soorten zijn gele lis, kalmoes, lisdodde en riet (hoewel je deze laatste twee liever niet in de vijver zet vanwege hun sterke wortels). Deze soorten zijn de sterkste waterzuiveraars en worden veel toegepast in helofytenfilters (oftewel plantenfilters die water zuiveren). Maar alle moerasplanten halen hun voedingsstoffen uit het water en de bodem, waarmee ze sowieso altijd een bepaalde mate van zuivering vormen. Ze kunnen met hun wortels in het water overleven doordat ze via hun stelen zuurstof naar beneden transporteren of speciale wortels hebben die (deels) boven het water uitkomen. Bij hun wortels leven bacteriën, die om zelf te groeien weer voedingsstoffen uit het water omzetten en dus eigenlijk het feitelijke zuiveringswerk doen. Maar daar stopt het niet. De holle stengels van riet bijvoorbeeld zorgen in de winter voor luchttoevoer naar beneden, zodat het kleine beetje activiteit in de vijver ook dan nog zuurstof krijgt. Moerasplanten vormen ook weer een heel eigen habitat voor een heel scala aan diertjes.
4: Drijfplanten en waterlelies: beauty and brains
Drijvende planten zijn vaak ook goede waterzuiveraars. Maar wat drijvende planten en de grote bladeren van waterlelies ook nog voor de vijver doen, en dit deel ontbreekt vaak in een uitleg merk ik, is dat ze het wateroppervlak deels tegen de zon beschermen. Dat is erg nuttig in de zomer, als het heet is en het water opwarmt en verdampt. De bladeren en drijvende planten die het water bedekken zorgen ervoor dat het iets minder snel opwarmt en minder verdampt. Dat is nuttig, want als het water erg warm wordt houdt het minder zuurstof vast, waterorganismen kunnen door de warmte op apengapen komen te liggen en bacteriën gaan zo hard werken dat er niet alleen veel meer zuurstof nodig is (wat juist minder in het water zit), ze kunnen zichzelf ook nog eens overwerken en kapotgaan – ja, ook bacteriën kunnen een burn-out krijgen ;-). En door verdamping wordt het water eigenlijk ingedampt: er is minder water, maar er zijn niet minder verontreinigende stoffen en dus gaat de concentratie daarvan omhoog. Met name de afvalopruiming kan het dus zwaar te verduren krijgen bij een flinke hittegolf. Drijfplanten en waterlelies helpen om dat te voorkomen. Niet het hele wateroppervlak moet natuurlijk bedekt zijn, want dan krijgen de onderwaterplanten geen zon meer, maar een deel is op het heetst van het jaar zeker geen overbodige luxe.
5: Denk ook aan de oevers
Heeft oeverbeplanting ook invloed op de vijver? Niet direct, natuurlijk, maar (gedeeltelijke) oeverbeplanting zorgt er wel voor dat dieren als padden, salamanders en kikkers veilig in en uit het water kunnen komen en er meer of beter habitat kunnen vinden. Maar ook boomstammen, een takkenbosje of een stapel stenen vormen interessant habitat.
6: Geen verf (duh)
Hou het water schoon. En met ‘schoon’ bedoel ik niet algvrij of troebel, maar het afwezig zijn van chemicaliën, zware metalen en organische verontreinigingen, door troep wat wij erin gooien. Iemand vroeg mij eens hoe die zijn vijver helder kon houden. Ehm, ververs het water, boen de wanden en gooi er geen verf meer in, want ja, die had er dus een restje verf in gekieperd zonder dat het idee opkwam dat dat niet zo slim is 😮 Het water was melkachtig wit/groen geworden en niet meer doorzichtig… Niet doen dus, dat hoef ik, hoop ik, niet (nog eens) uit te leggen. Als het kan, vermijdt dan ook stoffen die kunnen uitlogen in het water, zoals koper, zink, behandeld hout en dergelijke. Voorkom dat andere stoffen, zoals schoonmaakmiddelen en zeker insecticiden (die vrijwel altijd giftig zijn voor in water levende organismen) in het water belanden. Ze verstoren het biologisch evenwicht enorm en zijn schadelijk voor dieren. Heldere-vijvermiddelen zijn ook helemaal niet nodig. Ze beloven van alles maar helpen meestal niet of averechts, kunnen zelfs kwaad doen en als ze al werken, dan veroorzaken ze meestal een vicieuze cirkel: je raakt ervan afhankelijk. Echt, je hebt geen chemicaliën nodig om een mooie vijver te hebben. Ik negeer mijn vijver vooral en dat werkt prima 😉
In het meest schone water zit het meest diverse leven. De meest belangrijke indicatorsoorten zijn haftelarven (van eendagsvliegen), libellenlarven en kokerjuffers (de larven van een aantal soorten motten) en de mate waarin ze voorkomen zegt veel over de kwaliteit. Want juist déze soorten komen niet of maar heel weinig voor in water met kleine verontreinigingen (een heel lichte concentratie zware metalen is bijvoorbeeld al teveel). In mijn vijver zitter er véél, je komt ze direct tegen als je tussen de waterplanten kijkt. Dat is mijn persoonlijke succesverhaal: van regenwater van de daken zulk schoon water maken dat deze beestjes erin voorkomen! En dat geeft ontzettend veel voldoening.
7: Niet te gulzig met die vissen
Voor muggenlarven hoef je niet per se vissen te nemen, als de waterkwaliteit maar een beetje goed is dan moeten ze geen probleem vormen. Want ze staan onderaan de voedselketen en worden dus opgegeten door héél veel andere waterbeestjes. Maar toch ziet het er wel leuk uit, hè, die vissen. Het is eigenlijk simpel: neem niet te veel vissen (en zorg voor veel planten!). Ik heb drie kleintjes in mijn vijver van 1,5 x 1,5 m2, wat goed werkt. Zelf mogen ze trouwens ook niet gulzig zijn bij mij, want ik voer ze niet en dus moeten ze jagen in de vijver – wat hele leuke taferelen geeft, trouwens. Wist jij dat goudvissen daadwerkelijk een tactiek hebben waarin ze hun aantallen gebruiken om hun prooi in het nauw te drijven? Ik in ieder geval niet, tot we de vijver hadden. Maar misschien zijn die van mij gewoon dusdanig wanhopig dat ze slimmer worden 😉
8: Een beetje onderhoud
Een vijver vraagt eigenlijk altijd wel onderhoud, vandaar dat ik zeg: onderhoudsvrije tuin? Bedenk dan goed of je een vijver neemt. Maar het is wel een element wat ik in mijn eigen tuin niet zou willen missen. Het onderhoud bestaat vooral uit het uit het water vissen van dingen van buitenaf en eventueel alg weghalen. Dingen die van buitenaf komen, zoals bladeren, kun je het beste zo veel mogelijk weghalen. Want al het dode materiaal in de vijver moet worden afgebroken en dat kost zuurstof. Laat de micro-organismen die zuurstof dan liever voor de afvalstoffen van de vijver zelf gebruiken, zodat het een meer gesloten systeem blijft. In het voorjaar wil ik nog wel eens alg weghalen (door een (oorspronkelijk schone) wc- of afwasborstel op een stok erin rond te draaien). Het is vooral cosmetisch en een beetje preventief, zodat als de planten opgekomen zijn ze het daarna makkelijk over kunnen nemen. Wat ik uit de vijver haal, gooi ik als mulch rond de vijver (zo komen die voedingsstoffen toch nog van pas).
9: Verversing: moeilijk doen hoeft niet
Ik zelf ververs het water van mijn vijver niet, behalve met gezuiverd regenwater (hierover schreef ik al in Hoe ik mijn vijver aanlegde). In de zomer, bij zware, langdurige hitte kan dat dus wel een risico vormen, maar dusver gaat het goed (en tegen die tijd is de helft van het wateroppervlak dan ook begroeid). Eventueel kan er (schoon regen- of leiding-) water worden toegevoegd. Maar het belangrijkste is dat het water niet stilstaat en daarvoor heb je, en dat klinkt misschien wat tegenstrijdig, echt geen pomp of fonteintje nodig. Dankzij de waterplanten en met name de ondergedompelde planten dankzij hun zuurstofproductie, is er wel degelijk stroming in het water zelfs al zien wij dat niet. Nog een nut dus, voor waterplanten.
Overlopen voor overtollig water zijn ook handig, vind ik zelf, zodat ik kan bepalen waar de vijver overloopt tijdens veel regen (en het bijvoorbeeld niet het terras op gaat). Bij overlopen kun je twee dingen kiezen: loopt het water van het wateroppervlak weg, of van iets dieper in de vijver? Voor beiden is wat te zeggen, namelijk. Het water van het oppervlak af laten vloeien, door een simpele verlaging in de vijverrand, heeft als voordeel dat drijvende stoffen meegenomen worden. Denk aan gevallen blad, stuifmeel, dat soort materialen. Maar wat ik merkte toen ik vrijwel alleen een oppervlakte-overloop had, dat de waterkwaliteit toch iets minder was. Het probleem is dan namelijk dat het verse water wat de vijver in komt, in mijn geval regenwater, van bovenaf komt. Nu mengt dat wel licht met de waterlagen eronder, maar wat vooral wegloopt via zo’n overloop is dan het vers aangevoerde water. In de waterzuivering heten dat kortsluit-stromen, waarbij je dus eigenlijk maar weinig van het water echt ververst. De oplossing was simpel: ik heb pvc-buisjes erin gezet, die een stukje naar beneden in de vijver lopen. Als het waterniveau hoog genoeg wordt waardoor de overloopjes in werking treden, dan vloeit het water van onderin die buisjes omhoog en onttrekken ze dus eigenlijk water van dieper in de vijver. Regen ververst dus een groter deel van het water in mijn vijver en ik heb nu veel minder alg sinds ik dat heb aangepast.
10: En vooral: geduld
Een ecologische vijver, zeker zonder pomp, heeft in het voorjaar even wat langer de tijd nodig om op gang te komen voordat die zuurstofmotortjes (de onderwaterplanten dus) weer aanslaan. Afhankelijk van het weer duurt het meestal tot april, soms mei, voordat de vijver weer prachtig helder is. Dat is ook het moment om even op te letten of alg (die eerder ‘wakker’ wordt dan de planten), niet te enthousiast gaat groeien waardoor hij zo nu en dan weggehaald kan worden (de composthoop is er blij mee, trouwens!). Maar als de planten eenmaal aanslaan, dan gaat de helderheid snel omhoog en de algen worden al even snel minder. Zoals op deze foto’s te zien is:
Dus: relax, maak je er niet te druk om en geniet er gewoon van, dan wordt de vijver het mooiste!
Update: Naar aanleiding van deze post krijg ik zeer regelmatig vragen van lezers. Veel van de vragen zijn beantwoord onderaan dit stuk. Maar voor veel vragen is op afstand geen goede diagnose te stellen. Bovendien is hierin inmiddels ontzettend veel tijd gaan zitten omdat ik het moeilijk vind nee te zeggen… Maar omdat dit ook mijn werk is ga ik niet langer op afzonderlijke vragen in.
Dus beste lezer: Heb je een vraag over jouw vijver, jouw situatie en staat het antwoord niet in het stuk of in de opmerkingen onder het stuk: schakel dan een plaatselijke expert in. Schakel iemand in om op locatie te kijken en een diagnose te stellen.
Of bekijk mijn boek Tuinlogica – daarin ga ik diep in op water opvangen, verwerken en helder houden mét diy’s en stappenplannen voor aanleg.
Hoe voorkom je natte voeten in de tuin? Wat kun je zelf doen om droogte te voorkomen? Welke planten zet je neer om eindelijk eens wilde bijen naar je insectenhotel te trekken? En hoe maak je het vlinders en plaagbestrijdende insecten naar de zin? Hoe maak je een stapelmuurtje?
Dat en nog veel meer vind je in mijn boek Tuinlogica! Leer hoe je met jouw tuin, hoe klein ook, een positief verschil maakt voor klimaat en biodiversiteit. Haal (nog) meer voldoening uit je tuin!
Tuinlogica: de natuur in je voordeel gebruiken met permacultuur
ISBN: 9789062245581
Uitgever: Vonk Uitgevers
Prijs: € 32,99
Bestel Tuinlogica o.a. via Groeneboekenshop, Bruna.nl of Bol.com!
“[Tuinlogica] is sowieso een boek voor de beginner, maar ook uitermate geschikt voor de meer ervaren tuinier die tegen diverse problemen is aan gestuiterd, daar last van heeft en een adequate oplossing zoekt. Want als iedereen dit boek koopt en doet wat er in staat, komt het wel goed met de biodiversiteit in onze tuinen. Van harte aanbevolen!” – Norbert Mergen van de Tuinen van MergenMetz (lees zijn uitgebreide review hier)
“In Tuinlogica vind je alles wat je wilt weten en leren over natuurlijk tuinieren. Aantrekkelijk en helder wordt alles beschreven, je wilt blijven lezen!” – Francisca Gaarthuis op Groeneboekenshop.nl
92 reacties op “10 Tips voor een heldere, ecologische vijver (zonder pomp)”
Plaats een reactie
TUINLOGICA IS UIT!
Aankomende cursussen:
Persoonlijke links
Bedrijfspagina:
Iris' Garden Ecology 
Mijn grote tuindroom: een ecologische vijver. Vriend is er helemaal niet voor te vinden omdat ik mijn aquariumhobby al eens heb opgegeven. 🙂 De enige plek die ik ter beschikking heb is een plek die echt wel van ’s ochtends tot ’s avonds in de volle zon ligt, dus ik vrees dat ik mij algexplosies op de hals zou halen. Hoeveel zon krijgt jouw vijver?
Hoi Tom,
Dat is een mooie droom! Ik zou graag een hele grote willen met kleinere poeltjes voor allerlei soorten kikkers e.d… Maar als je het goed doet is een vijver wel veel minder werk dan een aquarium hoor 😉 Mijn vijver ligt ook vol in de zon. Daarom beperk ik juist met veel oppervlakteplanten hoeveel zon tot het water doordringt in de zomer. Ik heb ook wat hogere beplanting er omheen staan om het iets te verminderen, maar is niet zo veel (want dan vallen er ook weer extra bladeren in het water). Met veel waterplanten gaat het dus goed.
Ik was aan het denken om eventueel een geïntegreerd moerasfilter in de mogelijke vijver te bouwen met een pomp die water uit de vijver door het moerasfilter (helofytenfilter) laat circuleren om het water te zuiveren. Pomp maakt de vijver natuurlijk wat minder ‘puur natuur’ maar de filtering is dan wel 100% natuurlijk. Denk je dat dat niet nodig is? Ik zou namelijk graag een redelijk groot moerasgedeelte hebben ook waar de planten zo’n 10 à 20 in het water staan. Als het water in een dergelijk moeras stilstaat, is dat niet vragen om algenproblemen?
Hoi Tom,
Ligt eraan hoe zwaar je de vijver wilt belasten. Ga je er bijvoorbeeld in zwemmen of een groep vissen in houden, dan is zo’n constructie nodig. Als dat niet zo is en je hebt de vijver vooral voor amfibieën, misschien enkele vissen, dan hoeft dat niet. Een pomp heeft een filter nodig en die raakt verstopt, waardoor je die weer periodiek moet reinigen. Er zijn constructies (google maar eens op zwemvijvers) waarbij rommel en bladeren worden afgevangen, of je moet het sowieso nog steeds zelf doen ongeacht je plantenfilter. In een vijver met veel beplanting is het water niet stilstaand, waardoor je niet bang hoeft te zijn dat er veel alg komt bij de moerasplanten. Heb je ook gedacht aan of en hoe je vers water aanvoert? Want anders zou je eventueel water de tuin in kunnen laten lopen (onttrekken) van achter het substraat van de moerasplanten en vers water op een andere diepte kunnen aanvoeren. Dan krijg je meer stroming door het substraat vd planten. Ze werken sowieso het beste bij héél weinig stroming.
Hallo mijn vijver zit voor 100% in de volle zon
Mijn vijver is klein 2m lang 1.50 breed en 85 cm diep
60% zuurstof planten
60% reinigingsplanten
In begin vol algen en zweefalgen.
3zakken levende watervlooien erin gedaan. Deze eten algennu zitten er ook slakken in.
Planten zijn nu goed aan de gang. Mijn vijver is er nog maar een mnd maar nu kraak helder
Beste Iris, je bent echt de enige die iets schrijft over een echte natuurlijke vijver zonder filter en pomp! Bedankt voor de inspiratie. Ik had nog wel een vraagje: ik wil een soort pierenbadje maken van zo’n 60 centimeter diep (2×6 meter), met schoon (regen)water uit een moerasvijver (2×2 meter). Moeten er dan ook planten in de vijver om helder water te houden? En welke dan?
Om te voorkomen dat water niet zuurstofloos wordt heb je of planten of mechanische beluchting nodig, anders blijft het water niet schoon en zul je alg en muggenlarven erin krijgen als het langere tijd zo staat. Wordt het echt een badje om zelf (of voor kinderen) in te gaan? Dan is het goed om er waterplanten in te zetten. Gele lis en kalmoes zijn goede waterzuiveraars (lisdodde ook maar die kan veel vijverbodems perforeren, met EPDM vijverfolie kan die wel). Zuurstofplanten zijn ook belangrijk; aarvederkruid is bijvoorbeeld een goede. Waterpest ook, maar die mag niet in openbaar water terecht komen omdat het een exotische woekeraar is (dus haal je die plant of stukken ervan uit het badje, gooi dan de resten in de GFT of compost). Voordeel van waterpest is dat deze ook in de winter langer actief blijft tov andere soorten. Ik zou een mengsel van zuurstofplanten en een mengsel van moerasplanten (de waterzuiveraars) neerzetten. Dit stukje kun je het beste afzetten zodat het water er wel kan komen maar kinderbeentjes niet. Het moet ook 1/3 van het totale bad oppervlak uitmaken om goed te kunnen zuiveren.Voor ideeën kun je zoeken op ‘zwemvijver’ en ‘zwemvijver constructie’, hoewel deze meestal met pomp zijn. Ik hoop dat je daarmee verder kunt.
nee
Bedankt voor deze tips. Al enige tijd probeer ik mijn vijver mooier te krijgen. Helaas lukte dit niet, volgens mij was het wel groen maar teveel algen. Ik zal hier in de toekomst op letten.
Oef, sorry voor de late reactie…ik zie (per toeval) dat jouw reactie in de spamfolder was verdwenen. Vraag me niet waarom…
Maar ik hoop dat de tips je verder (hebben) kunnen helpen 🙂 Hou me op de hoogte!
Wij hebben een nieuw huis, daarbij zit ook een vijver met ca. 15.000 liter. Hij is mooi, met vissen en 3 koikarpers. Er draait een fliter met een fonteintje. Ik wil eigenlijk van het filter en de elektriciteit af, zou dat kunnen met vissen en al?
Hoi Vincent, het lastige is dat veel vissoorten in de vijver (waaronder koikarpers) het groen snel opeten. Het kan dan wel, maar dan moet je de planten fysiek scheiden van de vissen, zodat ze er niet bij kunnen (kijk bijvoorbeeld eens bij zwemvijvers, hierin wordt dat ook gedaan). En niet te veel vissen in de vijver hebben – ik weet dat Ada Hofman een maatstaf aanhoudt van 2 vissen per m2 (ze had er geloof ik ook grammen bij vermeld maar ik heb het boek niet voorhanden). Ik heb in mijn vijver van 1,5×1,5 in ieder geval jarenlang drie goudvissen gehad en dat ging prima zonder pomp oid.
Geachte Mevrouw,
ik heb recent een woning gekocht waar een vijver aanwezig was : een “bak” van ca 5 x 2m, ca 1.50m diep, voorzien van een folie
ik heb die leeggemaakt, voorzien van een laag (ca 15cm) vijveraarde en daarop vijversteentjes (ca 15cm)
ik heb er vervolgens diverse zuurstofplanten in geplant (kon dus enkel op de bodem)
na ongeveer een maand lijken de planten niet echt gegroeid en het water is helder maar groenig
doe ik het goed ?
bedankt
Myriam
Hoi Myriam,
Hm, zonder de situatie te zien is het moeilijk daarop antwoord te geven. Dat het water helder is, is in principe wel al een goed teken. Het klinkt alsof het goed gemaakt is, maar een maand is wel kort om al te evalueren. Het evenwicht moet zich nog instellen en vaak moeten de planten ook even ‘wennen’. Geef het nog even de tijd, hou de kwaliteit van het water in de gaten. Zolang het niet erg troebel wordt, veel alg gaat produceren en planten verdwijnen, dan gaat het waarschijnlijk prima en is er in ieder geval niks aan de hand. Muggenlarven kunnen in dit stadium ook nog veelvuldig voorkomen, maar die trekken met hun aanwezigheid weer roofdieren aan, waardoor ze uiteindelijk geen probleem meer vormen – dat is dus ook niets om je zorgen over te maken als dat gebeurt. Zitten er ook waterzuiverende planten in, zoals bijvoorbeeld gele lis?
Dag Iris (met permissie)
er zitten 3 soorten zuurstofplanten in (op de bodem) – geen gele lis, vermits vijveraarde op 1.20m diepte.
Ik heb de indruk dat de zuurstofplanten niet erg groeien, het water is momenteel geel-groenig van kleur, kan nog tot op de bodem kijken
niet veel insecten te zien…
Het zal nog wel even tijd nodig hebben voordat er echt veel insecten in zullen zitten, dat is niet erg. Een paar waterzuiveraars zouden misschien de kwaliteit verbeteren – je hebt van die drijfmandjes, misschien kun je dat eens proberen, eventueel tijdelijk om te kijken of het helpt. Op afstand is het zo wel heel moeilijk om er een goed oordeel over te kunnen geven. Welke zuurstofplanten heb je gebruikt?
Dag Iris,
ik heb ca 30 stuks zuurstofplanten gebruikt : 15 x waterpest, 7 x gekroesd fonteinkruid, 7 x aardvederkruid.
de vijver werd daarna gevuld tot ca 110cm diep
ik zie nog steeds niet veel groei, water helder, groengelig…
Dag Iris,
ik heb de Mazus bij de irissen in drijfmandjes geplant, afwachten….
Ik hoop dat het helpt!
Hoi Mirjam,
Helaas kan ik er zonder de situatie te zien echt niet verder helpen, hoe graag ik ook zou willen. Het enige wat ik nog kan zeggen is dat je inderdaad een hoop zuurstofplanten hebt, En dat ze niet veel groeien heeft waarschijnlijk te maken met dat ze allemaal strijden om dezelfde voedingstoffen. En gezien je veel van hetzelfde soort hebt zullen ze het eerste jaar klein blijven en sterven er volgend jaar een paar af door.
Maar even losstaand daarvan: Heb je nou ook waterzuiverende planten erin staan? Gele lis of Lisdodden of iets anders? Het zijn vaak planten die niet te diep hoeven te staan. Zuurstof is leuk, maar het water moet ook gezuiverd worden. 🙂
Dag Iris,
Zal ik je enkele foto’s mailen ?
Ik heb er nog geen waterzuiverende planten in staan, de bodem bevindt zich op ca 110cm onder het wateroppervlak, ik kan de gele lis toch niet onder water zetten ?
Of plant ik ze in drijfmanden ?
Bedankt
Myriam
Hoi Mirjam,
OOk vanaf foto’s is dat helaas heel slecht te bepalen. Maar als je inderdaad geen zuiverende planten hebt staan dan kun je het beste daar eerst een paar van proberen. Drijfmandjes zijn inderdaad een erg goede manier om ze erin te plaatsen en te testen of dat werkt. En als het resultaat na een paar weekjes je bevalt dan kun je mooi een plan maken om misschien een plekje te creeren waar je een permanente verhoging kunt maken om ook wat platen te kunenn…planten 🙂 Zijn ook ideale plekken voor beestjes!
Dag Iris
wat denk je van drijfmandjes met iris versicolor Gerald Darby ? (blauw omdat ik niet zo van geel houd) : zijn die even waterzuiverend als de gele lis ?
Bedankt
Hoi Myriam,
Helaas is de Gele Lis toch echt wel een van de beste zuiveraars. Kalmoes en Lisdodde zijn ook erg goeie zuiveraars, maar bij lisdodde moet je dan weer oppassen met je vijverfolie, die wortels kunnes in sommige gevallen veel schade aanrichten.
Beste mevrouw,
Eindelijk een goede uitleg gevonden over vijvers zonder filter- en pompsystemen maar enkel op basis van planten. Dat is wat wij zoeken!
Wij willen in onze ecologische fruittuin (dus wel wat bomen…) een natuurlijke amfibieënvijver (geen vissen) laten aanleggen die onderhoudsvriendelijk is.
Hij zou ongeveer 35m² moeten worden, met erin een beperkt “zitgedeelte” voor onszelf zodat wij bij hoge temperaturen tussen de kikkers en de salamanders kunnen zitten. Vissen willen we niet maar wel veel planten en bloemen.
Krijgen wij een vijver van die omvang zonder mechanische filters of pompen echt helder genoeg en met voldoende zuurstof erin? Is dit voor mensen, als is het maar om er even in te zitten, hygiënisch genoeg en zonder risico’s voor de gezondheid?
Ik vrees nu we vanaf volgende week 3 verschillende tuinaannemers/vijveraanleg laten komen dat die zullen proberen om wel één of ander filter- of pompsysteem aan te prijzen en dat willen wij niet, vandaar dat ik mij goed wil laten informeren.
Hebt u voorbeelden van vijvers van die grootte die al jaren zonder filters of pompen op natuurlijke wijze voortbestaan? Ik had ergens gelezen, hoe groter de vijver, hoe makkelijker je een natuurlijk evenwicht kan bereiken.
Misschien dat u ook tips hebt voor aannemers die op deze natuurlijke wijze vijvers aanleggen?
Alvast bedankt voor uw reactie.
Vriendelijke groeten,
Alexandra
Hoi Alexandra,
Ken je het concept van de zwemvijver? Dat klinkt als waar je naar op zoek bent. Het filter daarin is opgebouwd uit een plantenfilter en werkt op een natuurlijk evenwicht. Het enige is dat hier een soort circulatie over nodig is, meestal in de vorm van: overloop (zonder pomp) vanuit het zwemgedeelte naar het plantenfilter en dan aan het einde van het plantenfilter een pomp die dat water weer terug pompt naar het zwemgedeelte. Ik ken geen systemen zonder, omdat je toch die circulatie tussen zwemgedeelte/plantenfilter nodig hebt – in een gewone vijver valt zeg maar ‘alles’ onder plantenfilter en dan is het met zo’n grootte wel goed mogelijk die zonder pomp of (mechanisch) filter te laten werken (je zou daarvoor eens kunnen kijken bij de Vijvertuinen van Ada Hofman). Ik verwacht dat het wel zou lukken een zwemvijver zonder pomp helder te houden, maar dan is er weinig mogelijk om het organisch materiaal dat zich ophoopt op de bodem te verwijderen, zodat je een laag slijk krijgt – niet per se een probleem voor het biologisch evenwicht, maar minder lekker aan je voeten natuurlijk. Dat is één van de redenen van die circulatie, dat er in het zwemgedeelte geen vuil ophoopt. Iets van een skimmer (een overloop die de bovenste laag met drijvend materiaal zoals bladeren afvangt) is dan sowieso nodig maar of dat genoeg is? Ik zou in ieder geval vragen om een zwemvijver die geschikt is, ten minste deels, voor amfibieën en waterdieren en die jullie het liefste zonder mechanisch filter en pomp willen – ik denk dat dat voor de aannemers de vraag het meest duidelijk maakt. Misschien is het mogelijk, maar dat kan ik niet met vertrouwen zeggen zonder zelf een tijd aan het ontwerpen en puzzelen te gaan 😉 Succes, ik hoop dat jullie tot een mooie oplossing komen!
Beste,
Dank voor de snelle reactie, met deze tips en info geraak ik al een stuk verder.
Ik wil ook nog even zeggen dat uw blog fantastisch is, ook de andere topics zijn zo de moeite waard om te lezen.
Succes verder met alles!
Groeten,
Alexandra
Wauw, wat een supercompliment . Dank je wel 🙂
Veel succes!
dag Iris,
Ik heb dit weekend 4 drijfmandjes van 35x35cm geplaatst, met daarin in totaal 12 stuks Iris Versicolor Brook Mountain (blauwe) als waterzuiverende planten
Graag had ik daar enkele “hangende” planten bijgezet, zodat de zwarte randen van de drijfmandjes niet meer zichtbaar zijn.
Goed idee ?
Hoi Myriam, dat kun je zeker proberen. Als je nog een hangende plant zoekt dan is Mazus reptans een interessante, die groeit goed over randen heen en ook in natte grond.
Hoi, heb je/heeft iemand een tip voor de rand van de vijver? We hebben nu wat stenen, en wat turfblokken er liggen. De folie is hier en daar nog zichtbaar en dat is voor de verder al heel mooi en natuurlijk ogende vijver jammer. Er leven veel kikkers en salamanders in de vijver, dat is in elk geval een goed teken. Ook de geelgerande waterroofkever heeft er een plekje gevonden… Als ik er met scheppen wel eens een tegen kom (de kever of de larve) dan zet ik ‘m in de IJssel waar we aan wonen. Wat een geweldige site dit! Ik heb al veel ideeen opgedaan. Bedankt!
Dat klinkt als een heelijke vijver!
Zelf heb ik er planten naast groeien, Campenula/ Klokje het woekert daar lekker over de rand heen waardoor beestjes veilig zitten en ik de rand niet hoef te zien. Als je liever harde materialen hebt dan zijn nokvorsten misschien een grappig idee…Heb je misschien een foto?
Beste Iris,
Complimenten voor je website en blog, inspirerend! Ik heb een vraag: op mijn vijveroppervlak (ca 3 x 7 meter) drijven sinds deze zomer minuscule groene ‘korreltjes’. Het water zelf is vrij helder. Heb je enig idee wat dit voor korreltjes zijn? Ik las ergens dat er zoiets bestaat als ‘drijfalg’. Of is dat hetzelfde als zweefalg? Volgens mijn tuinman is het geen zweefalg, want dan zou het water troebel zijn, zegt hij. De korreltjes zijn amper weg te scheppen. Er zit heel veel waterpest in de vijver en de korreltjes blijven daaraan vast zitten. Ik probeer regelmatig wat van die waterpest weg te halen, maar gezien de diepte van de vijver is dit een erg zware klus. Zal ik de vijver dan maar laten leegpompen om op die manier de overtollige waterpest en de korreltjes zoveel mogelijk te verwijderen? Dank alvast voor je reactie.
Hartelijke groet, Lonette
Hoi Lonette,
Dank je wel! De korreltjes i.c.m. verder helder water die je beschrijft klinken mij niet bekend in de oren, of tenminste niet dat ik gelijk een verdachte heb. Zonder het zelf te zien is het erg moeilijk te zeggen. Kunnen het misschien eitjes, zaden of stuifmeelkorreltjes zijn? Door er een paar uit de vijver te scheppen en van dichtbij te inspecteren kom je misschien wat verder. Ik neig het eens te zijn met jouw tuinman dat het waarschijnlijk geen zweefalg (of drijfalg) is, hoewel die wel in helder water kunnen zitten zien ze er veel meer uit als draden of wieren dan als korrels. Als je de waterpest voor een groot deel wilt verwijderen dan is het misschien sowieso handig de vijver leeg te pompen en daarna opnieuw te vullen, dan kun je kijken of het opnieuw optreedt.
Dank je wel, Iris. Ik heb de korreltjes natuurlijk al uitgebreid bestudeerd, maar ze blijven mysterieus. Het zijn geen eitjes, en voor stuifmeel lijken ze mij net iets te groot en te groen, maar het zouden zaden kunnen zijn, al blijft de vraag waar ze dan vandaan komen. Bij de vijver staan een Hamamelis en een Liguster, zou een van hen de boosdoener kunnen zijn? Ik denk inderdaad dat leegpompen en opnieuw vullen de beste optie is. Ik wil ook wel van die overvloedige waterpest af.
Nou, hou mij maar op de hoogte. Ben wel benieuwd wat eruit komt.
En misschien kun je onder de liguster eens kijken of zaad op de grond ligt om dat in ieder geval uit te sluiten.
Pingback: Vijverbeplanting voor dieren | Iris' Garden Ecology
Wat een leuk stuk om te lezen zit nu bij de kachel met -24 nee niet in nderland mijn plannen voor onze nieuwe zwemvijver te bedenken en kom bij toeval op jou mooie schrijven. Wat een mooie kijk op hoe het allemaal werkt en wat er nodig is om een vijver aan te leggen die ook nog eens werkt. Zelf wonen wij in een op het platte land in twente met een deel bos en weiland. Nou is mijn plan om de oude vijver om te zetten naar een grote zwemvijver met blauwleem van eigen grond. De vijver word 40 bij 40 en ik wil er verschillende dieptes in maken. Met als diepste punt rond de 2.5 meter. Nou zitten wij deels in een bos en zou het toch jammer vinden om oude bomen weg te halen. Ik ben er dus een beetje bang voor dat ik uiteindelijk niet genoeg zon uren op de vijver krijg zou dit een heel groot probleem zijn. Ook wil ik het dakwater op de vijver aansluiten ik zie dat jij dit ook doet maar kan dat dan direct of zijn er nog stappen die er tussen moeten komen zoals zuivering.
Hoi Dimitri, hopelijk is die -24 niet inclusief de kachel 😉 Voor een (zwem)vijver is volle zon niet per se nodig, 4-6 uur per dag in de zomer is genoeg (boven 6 uur wordt gerekend als volle zon). Het helofytenfilter (plantenfilter) doet het wel het beste in de volle zon, maar de mijne doet het in principe prima in de halfschaduw. Als het mogelijk is het meest zonnige deel van je zwemvijver voor het plantenfilter te gebruiken dan groeien die planten beter en nemen ze meer stoffen op als gevolg daarvan.
Wat betreft je laatste vraag, ja, ik zou het regenwater van je dak wel eerst filteren. Of je het wilt en kunt gebruiken ligt bovendien wel aan van wat voor materiaal het dak is of en in welke mate dit giftige stoffen kan afgeven. Verder bevat afspoelend regenwater, zeker de eerste hoeveelheid, vaak organische verontreinigingen (denk bijvoorbeeld aan vogelpoep) en vaste materialen (bladeren, mos ed.). Je zou een ‘rainwater first flush diverter’ (als je op die term zoekt dan vind je goede plaatjes en de uitleg) in de opvangleiding kunnen plaatsen, zodat het meest verontreinigde water niet in je zwemvijver-systeem komt. Daarna zou je het in een plantenfilter kunnen laten stromen die naast zuivering ook als buffer werkt, want een zwemvijver werkt meestal met een bepaalde waterhoogte en niet met een variabele zoals mijn vijver.
Ik hoop dat dit je verder helpt met je plannen.
Beste Iris,
Aller eerst mijn compliment voor je website en de manier waarop je de vragers beantwoord , om die reden ga ik je volgen.
Ik woon op Bali en we zijn een vijver van 12 m/3 aan het aanleggen, het diepste deel is c.a. 60 cm dus het water wordt redelijk warm door de vele tropische zonuren. Er komen wel wat kleine vissen in om de muggenlarven op te eten er heers hier het Dengue virus en geloof mij dat wil je niet oplopen!
De “kenners” hier hebben maar één doel voor ogen zo veel mogelijk verkopen, pompen filters etc. maar gezien het stroomverbruik staat het me tegen om daarin mee te gaan.
De planten die je beschrijft bestaan/zijn of kennen ze hier niet mijn vraag is lukt dit alles wel, zonder filter/pomp en met c.a 12 zonuren per dag?
Moet ik nog ergens anders rekening mee houden?
Alvast bedankt
Beste Pieter,
Het spijt me, maar over Bali kan ik niets zeggen. Ik heb geen idee welke planten daar precies groeien of met welke omstandigheden je precies te maken hebt. Het lastige om zo’n situatie met Nederland vergelijken is bovendien dat het bij jou een stuk warmer is, dus dat het water ook warmer zal zijn. Zonuren zijn dan ook een stuk intenser dan in Nederland. De planten die ik hierboven heb beschreven zou ik niet aanraden; het beste kun je om je heen kijken wat er van nature in het water groeit aan moerasplanten en onderwaterplanten. De combinatie met vissen maakt het nog wat lastiger. De hoeveelheid vissen dat mogelijk is zonder mechanische filtratie/pomp hangt af van de hoeveelheid vervuiling per dag, maar hoe warmer het water hoe sneller vervuild het raakt (hoe sneller het zijn zuurstof verliest), dus hoe minder vissen je er theoretisch gezien in zou kunnen houden zonder mechanische filtratie/pomp. Maar omdat ik de omstandigheden niet ken durf ik daar verder geen uitspraken over te doen. Tot slot is het er ook van afhankelijk of je een vissensoort kiest die planten eet of niet. Koi staat bijvoorbeeld hierom bekend. In dat geval is een afgeschermd plantenfilter nog een optie (vanwege de muggen zou je het water in dat geval onder de top van het substraat laten doorstromen, dus in het plantenfilter zie je het water niet), maar omdat het water daarvoor moet circuleren heb je weer een pomp nodig… Ik hoop dat je dat iets helpt met het e.e.a. uitzoeken. Succes!
Beste Iris,
Wat een leuke conversaties hierboven. Ik heb een zwemvijver met langs de randen moeras en zuurstofplanten, met alleen een randje in het folie als afscheiding met het zwemdeel, op plm 30 cm diepte. Ongeveer 50% van het vijveroppervlak is beplant. Hierbij geen mechanisch filter dus, en op zich is het water helder, behalve als ik net gezwommen heb, omdat er wel altijd wat prut loskomt van de (folie) bodem.
Ik genoot er enorm van, maar nu niet meer, want ik heb zwemmersjeuk uitslag.
Dat komt door de poelslak begrijp ik, en de watervogels die er soms in poepen.
Ik heb al goudzeelten uitgezet, want die zouden slakjes eten, maar nog geen effect.
Alle slakken weghalen gaat me niet lukken vrees ik, en de eenden blijven toch ook komen. Ben ik nu toch genoodzaakt een pomp en een extra helofytenfilter te plaatsen, heb jij iemand anders een gouden tip?
Hoi Peter,
Ja, het is wel een goede om een helofytenfilter aan te sluiten met een pomp voor circulatie, omdat een helofytenfilter mechanische (zand-) én biologische filtratie vormt. Een moeras alleen heeft meestal niet genoeg circulatie en geen mechanische filtratie om water dusdanig schoon te houden dat we er goed in kunnen zwemmen. Als er watervogels in jouw zwemvijver zwemmen dan kan het inderdaad de parasiet Trichobilharzia zijn die de zwemmersjeuk veroorzaakt. Ondanks dat het wel jammer is zou het helpen om watervogels te mijden. Van die plastic reigers of dergelijke roofvogels erbij zetten kan helpen om ze af te schrikken. Zo voorkom je dat de parasiet overgebracht wordt naar jouw vijver. De poelslakken eten dood organisch materiaal, dat zich in jouw situatie, zonder afzuiging en een helofytenfilter, op de bodem rijkelijk bevindt. Zorg dat ze weinig eten hebben door water van onderaf aan te zuigen en dat te filtreren, waarna het boven in de vijver kan vloeien. Nog een aanvullende optie is een waterskimmer; een overloopje naar een bladfilter, zodat je ingevallen blad en ander drijvend materiaal afvangt voor het gaat rotten en naar de bodem zakt.
Dag Iris,
Ik heb een vraag. Ik heb mijn vijver opnieuw aangelegd in het voorjaar – ongeveer 6m2 waarvan ongeveer de helft op 75 cm diepte – vijver is 2400 liter. PVC folie. Geen turf oid. Geen pomp etc. We willen een natuurlijke vijver – ik heb de vijver opnieuwe aangelegd omdat ik daarvoor altijd een groene soep kreeg, volgens mij omdat ik niet voldoende diepte had. (toen was de vijver 1200 liter. Nu met zelfde omtrek dus dubbel zoveel water)
Ik heb er een overdaad aan Potamogeton Lucens in gezet (6 bakjes vol) met juiste vijveraarde (zonder mestkorrels). Deze lijken goed te werken en zijn al aan het aarden in de bakjes. Daarnaast nog een aantal bakjes andere planten, 2 lelies en nog een Elodea Densa en een Myriophyllum. Volgens de boekjes genoeg zuurstofplanten voor zo’n 3 a 4 duizend liter water.
Na een 4 tal weken heb ik de vissen terug gezet. 6 Sarasa’s en 5 Goudelritsen en 1 Zonnebaarsje. Nu zijn we een paar weken verder en het valt me op dat de vijver sinds de vissen terug zijn steeds meer troebel wordt. Is dat normaal of moet ik de vissen er weer uithalen? Ik maak me er een beetje zorgen over en begin met af te vragen of ik niet nog meer uit had moeten graven.
Hoi Nathalie, naar wat ik in jouw verhaal lees heb je geschikte vissen (die de planten en vijveraarde met rust laten) en genoeg zuurstofplanten. De dimensies lijken mij in orde, ik verwacht niet dat het daaraan ligt. Wat ik niet teruglees en waarvan ik denk dat daarin het probleem zit, is dat er geen of weinig zuiverende planten aanwezig zijn. Zo hopen afvalstoffen op en worden die niet of nauwelijks omgezet naar minder schadelijke verbindingen (zoals ammoniak naar nitriet, nitraat en uiteindelijk stikstofgas waarmee het de vijver verlaat). Veel moerasplanten hebben een zuiverende werking, omdat ze zuurstof naar hun wortels pompen waar bacteriën leven die voor deze omzetting zorgen, alsmede dat ze afvalstoffen en soms ook zware metalen opnemen. Maar de mate waarin verschilt sterk per plantensoort. Gele lis en kalmoes zijn de betere waterzuiveraars voor een vijver. Beekpunge is ook aardig, net als de russen (juncus)-soorten, vooral pitrus. Dwerglisdodde is een hele goede, maar kan door de pvc folie prikken dus is niet erg handig. Het beste is van deze soorten een flink deel aan te planten. Ter vergelijking: voor een zwemvijver geldt als maatstaf ongeveer 1/3 van het totale oppervlak. Nu is de gewenste zuivering in een zwemvijver nog wat groter dan in een visvijver, maar als je zoiets kunt aanhouden dan zit je goed. Ik hoop dat ik je hiermee heb geholpen. Een beetje troebelheid kan in ieder geval geen kwaad voor het evenwicht in de vijver en de vissensoorten die je hebt zijn sterk, die kunnen dat ook wel hebben. Succes!
Hoi Iris,
Dank voor je snelle reactie. Ik ga straks naar het tuincentrum planten halen. We hebben wel Typha Minima, een stuk of wat planten. Die redden het waarschijnlijk niet in hun eentje. Is het verstandig om alle zuiveraars bij elkaar te zetten of juist niet?
Ik ga straks gele Lis en Kalmoes halen. Een bakje of 8, dan zijn we hopelijk een heel eind op weg lijkt me. We planten alle planten in een bak, is dat een probleem denk je? De watermunt en de lelie trekken zich i.i.g. niets van het bakje aan, die gaan er doorheen.
Denk je dat ik teveel vissen in de vijver heb? Ik twijfel nl. WE hebben er dus 12, waarvan de sarasa’s al een paar jaar gegroeid zijn, die zijn denk ik een cm. of 8.
Het beste m.i. is de zuiveraars wat uit te spreiden, dus enkele groepen op verschillende plekken. Ze kunnen in bakken, maar geef ze de ruimte, want hoe meer ze kunnen groeien, hoe meer ze kunnen zuiveren. Door het teveel (loof en wortels) af en toe weg te snoeien verwijder je voedingsstoffen uit het water die je vervolgens kunt composteren om weer te gebruiken in de tuin. Laat de watermunt, als je dat niet teveel stoort, vooral lekker door de vijver wandelen, want dan neemt die ook des te meer voedingsstoffen op. Gele lis en kalmoes zijn meer polvormend, dus echt wandelen zullen ze niet doen. Pitrus kan zich uitzaaien maar is als jonge plant goed uit te trekken. Over het maximaal aantal vissen in vijvers heb ik zelf weinig ervaring, maar volgens Ada Hofman is 2 vissen per m2 voor de eerste 5m2, daarna per iedere bijkomde 5m2 nog eens 2 vissen als maximum. Dan zou je dus op zo’n 10 vissen uitkomen en zijn de 12 in de vijver net te veel…
Hoi Iris,
We hebben uiteindelijk 3 grote bakken met al redelijk grote gele lissen en 3 dito bakken kalmoes in de vijver gezet. Daarnaast heb ik 4 sarasa’s uit de vijver gevist en iemand via Marktplaats blij mee gemaakt. Nu heb ik nog 3 sarasa’s, 4 goudelritsen en 1 zonnebaars.
We zijn bijna 5 dagen verder en de vijver begint zichtbaar (grappige woordspeling) helderder te worden. Vorige week kon ik denk ik 20 cm diep kijken, nu kan ik de bakjes op 80 cm alweer zo ongeveer zien. Het is nog niet glashelder, maar wie weet wat er met de tijd nog gaat gebeuren. Zover zo goed!
Super bedankt voor je tips.
p.s. wij hebben het boek van Ada ook, maar ik heb nergens gelezen dat je ook zuiveraars (gele lis/kalmoes) in de vijver moet zetten. Of ik het er overheen gelezen.
Heel fijn om te horen dat het goed uitpakt. Ik hoop dat jullie lang kunnen genieten van de heldere vijver en al het moois erin. Kleine tip: neem eens een klein kwartiertje om je vissen te zien jagen…das best een leuk gezicht.
En als t goed is staan de zuiveraas in het boek, maar daar lees je vrij makkelijk overheen als je voor het eerst door die schat aan informatie leest.
Hoi Iris,
Het ging de goede kant op, nu is toch het water weer troebelder aan het worden. Ik kan nu niet meer de mandjes op de bodem zien….toch alg? Of kan het wat anders zijn? Had gehoopt nu de juiste samenstelling te hebben….
Kan het zijn dat er toch te weinig diepte is bij zonnig en droog weer – waardoor er water verdampt en het water overige water dan dus teveel opwarmt?
Ja, bij heel warm weer wordt het water inderdaad al snel troebeler. K zou willen dat ik beter kon helpen, maar zo op afstand is dat toch heel lastig ben ik bang. Kijk de situatie even aan.
Dag Iris,
Vlak voor we op vakantie begon de vijver helderder te worden, ondanks de tropische temperaturen. Na 2 weken van huis te zijn geweest heeft de verbetering zich doorgezet en kunnen we nu de bodem van de vijver zien!! Blijkbaar is er een evenwicht ontstaan. Ik ben er erg blij mee en hoop dat het zo blijft.
Nogmaals dank voor je input. Hopelijk blijft het nu goed en heb ik je know-how niet meer nodig.
Groet, Nathalie
Hoi Nathalie, fijn dat te horen! Ik hoop ook dat het zo blijft. Probeer gevallen blad er in de herfst zo veel mogelijk uit te vissen en als het kan is het aan het einde van de winter handig met een netje langs de bodem te schrapen om overgeslagen blad te verwijderen. ’s Winters raakt het altijd wat troebeler maar als de temperatuur dan weer oploopt zou het wekelijks zichtbaar helderder moeten worden. Geniet ervan!
Hallo Iris,
Ik heb je stukjes met belangstelling gelezen en hoop dat je misschien wat tips voor me hebt.
Wij hebben vorige maand onee voorgevormde vijver opnieuw opgestart en zijn volgens het advies van de vijverafdeling bij het tuincentrum te werk gegaan.
Eerst helemaal leeg en schoongemaakt (zonder schoonmaakmiddel), nieuw substraat op de bodem, ongeveer een kwart van het oude water hergebruikt op hun aanraden, nieuwe planten, netjes in manden en speciale aarde etc. waterbacterien erin gedaan, daarna twee manden met zuurstofplanten, losse zuurstofplantjes en een paar gewone waterplanten o.a. Thypa minima erin gezet. Twee weken later een dwergwaterlelie en nog een waterplant en 15 kleine vissen, goudwindes, goudvissen en shubunkins. Onze bak is 2X2m en er staat wel Ee filterpomp in die een kwartier per uur aanslaat en een zuurstofpompje..
De eerste week ging goed, waterlelie gaf nieuw blad, vissen zwemmen vrolijk rond.
Wij zijn vier dagen weggeweest en bij terugkomst kwam er al twijfel hoe de bak eruit zag, planten met bruine vlekken en we misten een paar vissen (er zit een net over dat over het frame van een koepeltentje gespannen zit, dus er kunnen geen reigers bij)… nu, nog een week later zwemmen er nog wel een aantal visjes (ik tel er 9 maar ik zie geen dode vissen) maar de planten zijn allemaal (zo goed als) dood, zelfs de zuurstofplanten zijn afgestorven…
Water laten testen en alle waardes zijn prima!
Op hun advies paar nieuwe zuurstofplantjes erin gedaan en wat ijzer bij de planten maar ik vraag me af of het zo wel goed komt…
Wat doen wij fout?
Hoi Annette, 15 vissen voor 4 m2 is wel veel, zie mijn antwoorden op enkele van de bovenstaande reacties. Het kan wel, maar dan zouden de filter- en zuurstofpompen continue moeten werken. De vissen scheiden veel afval af, wat verwerkt wordt door bacteriën. Die verbruiken zuurstof in het water. Omdat daar snel tekort van is met zo veel afvalstoffen, zeker als de zuurstofplanten haperen en helemaal met dit warme weer, dan hopen de voedingsstoffen zich op. Het is moeilijk op afstand een oordeel te kunnen leveren over een situatie, maar het klinkt voor mij alsof de planten, met hun bruine vlekken, reageren op een teveel aan voedingsstoffen, verbranden zeg maar. Nieuwe vijveraarde (wat je in zakken koopt bij tuincentra) bevat vaak ook veel voedingsstoffen, dus dat versterkt elkaar. En omdat de omzetting van afvalstoffen in het water niet snel genoeg verloopt hopen ammonium en ammoniak zich op, die de planten en vissen (en bacteriën) kunnen vergiftigen.
Dank voor je reactie. Kunnen we dan het beste een groot deel van het water vervangen om van het teveel aan afvalstoffen af te komen en nieuwe bacteriën enten? En dan meteen flink wat nieuwe zuurstofplanten erin en een paar weken wachten met de andere planten?
De vissen zijn inmiddels gereduceerd tot 10.Een paar hebben het helaas ook niet overleefd….
Met vervangen kun je dat proces inderdaad versnellen, dus dat is een goede, maar beter niet te lang wachten met waterzuiveraars, die kun je het beste net als de zuurstofplanten zo snel mogelijk plaatsen.
Dag Iris,
Je site staat boordevol informatie voor een kleine natuurlijke tuin. Fantastisch, dank je om dit met ons te delen. En omdat je de tijd neemt uitgebreid te beantwoorden op alle vragen.
Voor mijn moestuin met keukengebouwtje op 3km van mijn thuis wil ik een waterzuivering voor regenopvang en afwaswater (occassioneel, vooral tijdens de oogstperiode en inmaakperiode zal die keuken benut worden, vooral schoonmaken van groenten uit de tuin en met ecologische producten en zeep van zeepkruid reinigen van de keuken en afwas) . De voorziene plek ligt op de noordkant van het keukengebouwtje, dus ochtend en namiddagzon. Mij werd aangeraden om het keukenwater door het heliofietveld te sturen (3m2, en zorgen dat het water 10 lopende meter aflegt-dus kronkelend of een kleinere maar veel diepere put met verschillende lagen zand en gesteentes waardoor het sijpelt) en regenwater rechtstreeks de vijver in (te veel verdunning zorgt er bij een iba met tanks voor dat het minder efficient wordt). Jou systeem zou mij echter veel werk, buizen en ruimte besparen. Dus wat vraagjes:
Kan jou systeem dit soort grijs water aan? En ook langere periodes zonder regen of ander toegevoegd water (laatste motregen dit jaar hier (Gent-be) was 3 mei….)?
wat zijn de afmetingen van je 2 bakken van je heliofietenfilters (je tekening bij je ander artikel: Hoe ik mijn vijver aanlegde) en loopt die buis tussen 2de bak en vijver echt eerst naar beneden tot laagste niveau vijver, dan weer naar boven tot hetzelfde niveau als de invoerbuis (tussen de 2 bakken in), hoger dus dan de afvoerbuis? Zijn de hoogtes dus respectievelijk hoogst(inlaat bak1), 2de hoogst(uitlaat bak 1), 3de hoogst( schuine buis inlaat bak 2), laagste (uitlaat bak 2), 2de hoogst(inlaat vijver), laagste (uitlaat vijver)?
Alvast bedankt voor je reactie
Greet
Hoi Greet,
Bedankt voor de mooie complimenten.
Helaas is mij opstelling nog een tijdelijke opstelling en wordt er nog niets gedaan met verontreinigd spoelwater. De opstelling van buizen klopt zoals je schrijft, de afmetingen van de bakken zijn hier resp. 40x60x60mm en een babybadje.
Maar om echt iets specifiek over jouw systeem te kunnen zeggen moet er toch het een en ander onderzocht worden. Als je zelf onderzoek wilt doen heb ik hier een heel goede bron voor je:
https://permaculturenews.org/2015/05/19/how-to-build-a-grey-water-planter-bed/
Hallo Iris,
Met veel plezier lees ik je blogs. Ik ben bezig met het project “Terras eruit, tuin erin”. Vooral een natuurlijke tuin met een vijver trekt mij erg aan. De terrasklinkers die nu in de tuin liggen, worden hergebruikt, onder andere voor een border en mogelijk voor een vijverrand. Daar ben ik nog niet helemaal uit.
Voordat ik de vijver volgens jouw methodiek wil gaan aanleggen, ongeveer 2 x 3 meter, heb ik nog een aantal vragen.
1. In het stuk “Hoe ik mijn vijver aanlegde” schrijf je over je helofytenfilter. Je legt daarbij uit dat je een babybadje gebruikt voor het tweede filter.
Hierbij mijn vraag, kunnen de genoemde moerasplanten lange tijd zonder water, zoals we in deze tijd hebben? Of is het verstandiger om een klein laagje water onderin het substraat te laten staan?
2. In dit artikel schrijf je aan het einde van punt 9 Verversing: “In de waterzuivering heten dat kortsluit-stromen, waarbij je dus eigenlijk maar weinig van het water echt ververst. De oplossing was simpel: ik heb pvc-buisjes erin gezet, die een stukje naar beneden in de vijver lopen. Als het waterniveau hoog genoeg wordt waardoor de overloopjes in werking treden, dan vloeit het water van onderin die buisjes omhoog en onttrekken ze dus eigenlijk water van dieper in de vijver. Regen ververst dus een groter deel van het water in mijn vijver en ik heb nu veel minder alg sinds ik dat heb aangepast.”
Heb je een foto of tekening waarin je dit verder kunt toelichten? Ik kan aan de hand van de tekst helaas onvoldoende een beeld krijgen van, met name, de diepere overloop die je in je vijver gebruikt.
Alvast bedankt.
Groeten Gerda
Hoi Gerda,
Bedankt voor het doorploeteren van mijn blog 🙂
Om je vragen te beantwoorden:
1. Ja, de genoemde moerasplanten kunnen prima een tijdje zonder water staan (alhoewel deze droogte geen enkele plant tot vriend heeft), maar het is altijd een goed idee omwaterbakken zo te maken dat er onderin een laagje water kan staan. Op die manier houden de planten het beter vol, en lopen de leidingen niet vol met substraat en slib. Leven de pijpjes ook langer door 🙂
2. Ik kan helaas geen plaatjes in mijn reactie plaatsen. Maar het is eigenlijk heel simpel: gewoon een langere buis met een bochtje boven- en onderin de pijp. En deze hangt met de bovenkant net iets lager dan de vijverrand buiten de vijver.
Hallo Iris
.wat een leuke leerzame site.
Wij hebben al jaren een vijver .altijd helder.
Nu sinds vorig jaar ligt er op de bodem een laag van ongeveer 3 cm grijze stof vlokken.als je eraan komt waait het uit elkaar nu februari nog steeds wat is het en hoe krijg ik het weg
Hoi Yvonne,
Dit is typisch zo’n dingetje waarbij ik niet op de omschrijving alleen af kan gaan… Ik denk dat je er het beste iemand bij kunt halen om het te bekijken als je je zorgen maakt. Maar zonder beeld worst een schot in het donker. Mijn eerste idee is anaerobe afbraak van organisch materiaal op de bodem.
Hoi Iris wat eraan te doen helemaal leeghalen.want hoe krijg ik die rommel eruit de vijver ligt 10:jaar
Hoi Yvonne,
Zoals ik al schreef is het zonder beeldmateriaal niet te bepalen voor mij.
Ik zou de situatie nog even aankijken als ik jou was, het vijverleven moet nog wakker worden. Als het na de zomer nog zo is dan zou je er iemand naar kunnen laten kijken.
Hallo Iris
Bedankt voor je tips. Vorig jaar heb onze vijver aangelegd en heb daarin een groot aantal libellelarven uitgezet, wat gedurende de zomer veel gefladder opleverde. Helaas was het water met een PH van 6.2 niet naar 7 op te schroeven, waardoor er een ware plaag van draadalg plaatsvond. Momenteel ben ik druk in de weer met waterplanten en heb middels tuinkalk (99,8%), alle waterwaardes op ‘save’ gekregen. Nu ga ik aan de slag met de buisjes, zoals je omschrijft. Ik neem aan dat dit U-vormige pijpjes zijn, die je over de overloop hangt?
Groeten uit Zuid Zweden
Hoi Marco,
Ja het zijn pijpjes, die je op elkaar kunt zetten om allerlei vormen te maken, meestal voor drinkwater gebruikt. Ik heb ze zelf in een L-vorm, zodat ze boven mijn aarde uitkomen, maar je kunt ze zeker ook als een U plaatsen.
Ik heb een klein vijvertje van ongeveer 300 liter.
Geen filterpomp wel 2 fontijnpompjes op solar voor beweging.
Mijn blauwe lis wordt bruin er zit er komt sinds kort een laagje op en de uiteinden worden geel.
Ik heb een drijfmand met stengels deze doet het goed en zuurstof planten oa. hoornblad welk ook beetje bruinig ziet.
Mijn gele waterlelie wil niet echt en de bladeren krijgen rode vlekken, ik heb m apart gezet.
Er zwemmen 6 shubunkin in.
Eigenlijk 7 maar deze gedroeg zich plots anders en zonder zich af..
Ik vrees ziekte😳
Dit is vanaf 3 weken nu.
Eigenlijk vanaf warme weer..
De vijver staat vn in de schaduw ( ubbink bak irisII).
Ik heb er beplanting omheen en lavastenen.
Afentoe doe ik er vers water bij en ook mijn vijver heeft een” lage kant” waardoor hij overloopt.
Dag,
Omdat ik ook graag een vijver wil aanleggen in een zo natuurlijk mogelijk evenwicht heb je verhaal met interesse gelezen. Hoe je de overloop met PVC-buisjes heb gemaakt begrijp ik niet goed. Zou je dat nog eens willen toelichten svp?
Met vriendelijke groet,
Tonny
Pingback: Aanleg van de Vijver – Edelsmid met Groene Vingers
Hallo Iris, Ik vul mijn vijver bij met grondwater. Ik woon in een veengebied. IJzerhoudend water. Zou je dat afraden? Ik zie geen vervelende effecten.
Hoi Pim,
Leuk dat je reageert op mijn blog!
Ik zou zeggen, probeer het met mate, observeer wat er gebeurd en handel naar wat je ziet. En als je het niet zeker weet dan kan bijvullen via een planten- en zandfilter geen kwaad.
Hallo Iris,
Ik ben verveeld met groen water in mijn (vrij grote) vijver.
Antwoordloos op mijn vragen vond ik steeds alleen maar hetzelfde op het internet terug “Maak gebruik van goeie UV lampen en filters”. Deze kosten enorm veel en moeten om de zoveel tijd vervangen worden…
Nu viel ik op jouw website en klinkt me interessant om te zien dat dit ook kan zonder filters en UV en al dat soort zaken. Helaas ben ik een “beginner” op dat gebied en kan ik er niet zo goed aan uit aan de juiste planten namen of dosis dat het nodig heeft. om jouw een idee te geven, mijn vijver telt 30 000 liter.
Ik moet eerlijk zeggen dat ik intussen wel een filter en UV lamp heb gekocht maar helaas pindakaas… geen resultaat, het is wel al beter dan ervoor maar blijft nog steeds vrij groen en ik kan mijn zwart kleurige vissen niet goed zien.
Kan u mij eventueel aanraden welke planten en in welke hoeveelheid ik ze moet gebruiken om echt resultaat te merken en helder water te krijgen aub?
Eventueel ook meegeven op welke diepte dat ze mogen/moeten zijn want ik had ergens gelezen dat dit ook belang heeft?..
Ik heb verschillende soorten vissen, momenteel baby butterfly koi’s x5, rode goudvissen x15-20, witte goudvissen x6-10, daarnaast nog zwart/donkergrijs kleurige vissen met aan de onder kant rode vinnen (onbekend soort) x15-20.
Dat lijkt wel veel vissen maar voor zo een grote vijver denk ik dat het goed meevalt.
De grootste vis op dit moment is één van de witte goudvissen met ongeveer 15-20cm lang.
Ik heb ondernomen dat groen water vooral door de zon word “gemaakt”, helaas heb ik geen mogelijkheid om schaduw te plaatsen rond de vijver.
De vijver zit inderdaad van s’ochtends vroeg tot s’avonds laat in de felle zon..
Graag wens ik jou op voorrand te bedanken voor jouw reacties.
Beste TenzO,
Dank je wel voor je reactie.
In mijn blogpost staan al een aantal hints voor wat er niet goed gaat en staan er tips die je vast op kunt volgen. Maar met jouw formaat vijver is het goed om iemand in te huren om even mee te kijken. En zoals vermeld onderaan de post doe ik dat door een overweldigende hoeveelheid vragen helaas niet meer in de reacties. 🙂
ik heb 20 jaar geleden een bak van ca 2 x 1.25 in de tuin van mijn vakantie huis geplaatst. Heb er zand in gedaan en waterplantjes etc.Een oase pompje met een leeuw die dan water spuwt moest voor zuurstof zorgen. Maar de stroomvoorziening gaf kortsluiting waardoor dit pompje al snel niet meer werkte De vijver ligt op het zuiden dus verwachtte ik dat de vijver geen lang leven beschoren had. Om m iets meer kans te geven plantte ik een paar yucca stekken en zette er een amandelboompje achter met het idee dat dit op de lange termijn wat schaduw zou kunnen geven. Uiteindelijk ging ik de woning verhuren aan vakantiegangers dus kon ik e.e.a. niet echt goed onderhouden 1 keer in het jaar haalde ik wat drap uit de vijver en haalde wat alg weg. Ik twijfelde of het vijvertje niet moest dicht gooien, maar omdat de vijver nog niet stonk liet ik het zo .Inmdidels zijn de yucca’s een groot bos geworden waardoor er meer schaduw is. En dat blijkt goed te zijn voor de vijver want deze week, nadat ik er een jaar niet was geweest, zag ik notabene een goudvis rondzwemmen in kristalhelder water. Waarschijnlijk zorgen alle waterplanten en de schaduw van de yukka;s voor een goed klimaat in de vijver, waardoor hij helder is en er zelfs een goudvis rondzwemt. De veelvuldige regen zal voor ververst water hebben gezorgd denk ik. Maar hoe die goudvis er in terecht is gekomen is voor mij een raadsel. Moet ik het beestje er uit halen en in de grote parkvijver mikken of hem gewoon laten zitten?
Hoe klein moet een kleine plastic vijver zijn, mag het een een grote plastic cement meng bak zijn en mag hij in de zon staan en hoe bouw je zoiets op? Want ik wil een biodiversiteit in mijn tuin
Hi Iris, ik heb je verhaal met belangstelling gelezen. Maar heb toch nog een vraag
heb jij ook ervaring met het inzetten van mosselen en slakken in de vijver, voor de waterzuivering en tegen algvorming. zijn er ook nadelen als je deze diertjes inzet?
Hoi Michel, ik heb zelf wel eens mosselen ingezet maar weinig ervan gemerkt. Slakken nooit in mijn eigen vijver zelf uitgezet, maar op de één of andere manier zijn ze er zelf in terecht gekomen. Of het veel verschil maakt weet ik niet, maar ze horen erbij (vinden ze zelf ook, blijkbaar). Geen hinder van ondervonden, dus ik zie geen nadelen.
Hallo iris
Jammer dat je geen foto van je eigen vijver kan plaatsen Gr marian
Jammer inderdaad, helaas zit dat ingebakken in het WordPress-systeem.
Maar je mag ze altijd mailen of via de social media platforms sturen 🙂
Hallo Ires
Ik heb een voor gevormde vijver bak De planten groeien de pot uit
Mag, kan ik de planten rechtstreeks in een riggel planten
Er wonen drie visjes ( eltra’s) En kikkers in en veel libelles
Gr marian
Ja, dat mag zeker 🙂
Klinkt als een leuke vijver 😀
Hoi iris
Moet ik ze dan gewoon in vijver zand zetten of substraat
Dag Iris, kun je in het najaar nog waterplanten in de vijver zetten?
Beste Iris,
Ik wil een vijver aanleggen die ook als regenwaterput dient. Het regenwater komt van een groendak en is dus vrij van grove verontreiniging. Het waterniveau zal maximaal 80 cm fluctueren = 6 m³. Op het laagste punt zal er nog 80 cm water overblijven = 3 m³. De oever zal ik bekleden met rotsen waartussen plantjes kunnen groeien.
Zijn er planten en vissen die deze fluctuaties zullen overleven en wordt dit mooi en natuurlijk?
Pingback: Hoe ik mijn vijver aanlegde | Iris' Garden Ecology
Zoals beschreven heb ik eveneens véél geduld gehad en de natuur zijn werk laten doen.
T water en de omgeving zijn mijn inziens volledig in natuurlijk evenwicht gezien ik dit jaar een muskusrat in de vijver heb gezien.
Deze dieren leven van de wortels van waterplanten en die vinden ze enkel in een evenwichtige habitat.
Doen in niet doen!
Dag Iris
Wellicht is het al eerder gevraagd, ik kwam een artikel tegen over fysiologisch water toevoegen.
Het zou nuttig zijn voor de vijver 🤷♀️
Hoi Mieke, dat zou ik zelf niet doen i.v.m. de zouten in fysiologisch water, veel dieren en planten kunnen daar slecht tegen.
Dank je wel 🤡
Pingback: Jullie beste vragen (en mijn beste antwoorden) over (regenwater)vijvers! | Iris' Garden Ecology