Stapelmuurtjes: makkelijk én nuttig
Een stapelmuurtje bij buurttuin Cirkeltje Rond in Nieuwegein.
Even wat inspiratie tussendoor. Zo mooi en simpel kan het zijn! Een afscheiding, bankje, borderrand die óók nog eens nuttig is voor dieren!
Moet je goed kunnen metselen? Nee. Heb je nieuwe materialen nodig? Nope. Moet je het recht of secuur doen? Nee hoor, tenzij je dat graag wilt. Stapelmuurtjes vind ik één van de leukste elementen om mee te spelen. Dat komt doordat ze makkelijk te maken zijn (in een volgende blog meer over het hoe), op vele manieren eruit kunnen zien en toegepast kunnen worden, je er ook nog planten ín kan laten groeien en, niet onbelangrijk: je kunt er heel wat dieren een plezier mee doen! Denk aan egels, allerlei insecten (waaronder bijen), dieren die weer op die insecten afkomen en amfibieën zoals kikkers, padden en salamanders. Allemaal dieren die erin zouden kunnen nestelen of overwinteren. Zelfs slangen zouden in sommige een plekje kunnen vinden, maar de kans dat dat zomaar in de tuin gebeurt is klein.
Zeker het overwegen waard, dus. Je kunt er prachtige borderranden van maken, zoals we met een team-effort deden voor de buurttuin hierboven. Je kunt er verdiepingen in de tuin mee maken (onze zitkuil bijvoorbeeld), of bankjes, lage afscheidingen, kruidenspiralen… Of je eigen overgroeide mini-ruïne om in het zonnetje in te kunnen zitten alsof je in Italië bent, waarom ook niet? Ter inspiratie heb ik wat plaatjes (uit mijn eigen collectie en van internet) verzameld.
Schotland. Bron: Merchant & Makers.
Eerst eens een klassieker, want stapelmuurtjes worden al veel langer gebruikt. In Schotland bijvoorbeeld, zoals op de foto hierboven. Kijk eens hoe veel kieren, gaten en richels deze muur maakt waar dieren zich in zouden kunnen verstoppen. Als de zon erop staat wordt het er lekker warm en kunnen dieren zonnebaden. Er groeien ook veel planten in deze, iets wat ik altijd een mooie aanvulling vind.
Een meer klassieke vorm van een stapelmuurtje in De Tuinen van Appeltern.
Dit is een meer klassieke vorm die ik tegenkwam in De Tuinen van Appeltern. Gemaakt ook met mooie natuurstenen, hoewel tweedehands stenen of eigen oud materiaal persoonlijk mijn voorkeur heeft omdat het duurzamer is. Ondanks dat dit een relatief rustig muurtje is, van allemaal dezelfde materialen, zitten er toch veel kieren in waar vooral insecten en misschien amfibieën zich zouden kunnen verschuilen. De locatie van de vijver erachter is een goede: door deze elementen te combineren kun je een waar paradijs maken voor amfibieën.
Een net muurtje speciaal voor bijen in De Inclusieve Tuin van Groei&Bloei, De Tuinen van Appeltern.
Of een bank die tegelijkertijd dienst doet als muurtje, gemaakt van tegels en materialen die tweedehands prima te vinden zijn. Het hoeft dus geen ‘rommeltje’ te zijn, een stapelmuurtje, maar het hangt er vanaf welk effect je wilt bereiken en hoe precies je te werk gaat. Dit muurtje is vooral geschikt voor bijen en andere insecten en spinnen, maar je zou een egelhuisje kunnen integreren door een poortje in het muurtje te maken naar een nestkast erachter. Of enkele buizen of hoekelementen kunnen gebruiken om ook amfibieën een plaats te geven. Door geordend te werken en niet té veel verschillende materialen (of kleuren) en vormen te gebruiken kun je toch verschillende elementen met elkaar combineren tot een rustig en strak ogend stapelmuurtje.
Deze tuin werd geshowd tijdens de RHS Chelsea Flower Show in 2011 en heette: The New Wild Garden. Bron: BBC.
Zo kan het natuurlijk ook: gewoon meerdere (zelfgemaakte) insectenhotels integreren.
De kruidenspiraal van PermacultuurCentrum Haarlem, vlak na aanleg.
Goed, misschien niet een super plaatje op dit moment, maar deze foto heb ik dan ook gemaakt vlák nadat de kruidenspiraal af was, aan het begin van deze winter. Enkele planten hebben we erin gezet, maar het gros moet (duidelijk) nog komen. Alle bruine stukjes zijn bladeren van de omringende bomen, trouwens. Deze kruidenspiraal is extreem groot, maar het idee is dat je meer kruiden kwijt in een relatief klein stukje door ze in zo’n bouwsel neer te zetten (meer info in mijn artikel voor de PermacultuurCentrum Haarlem-blog). Het mooie is: hij is gemaakt van afvalmaterialen uit de omgeving (bijvoorbeeld een stapel stenen in een verwilderd stukje achter de gebouwen er omheen en gedoneerd materiaal zoals bakstenen, vreemd gevormde en kapotte tegels, hout, stokjes) én hij is bijna volledig gemaakt door ‘noobs’, oftewel mensen die hier nog geen ervaring mee hadden. Een grote variatie aan technieken en materialen, waardoor hij er wat rommeliger uitziet. Aan de andere kant, door de bovenste laag (vrijwel) uit één soort steen te maken ziet het er toch weer mooi uit. Zo simpel kan het dus zijn.
Kruiden in de muur. Bron: Mother Earth Living.
Persoonlijk ben ik van mening dat er áltijd meer groen in een willekeurige plek past. Waarom geen planten laten groeien ín de muur? Hier een plaatje van kruiden (daar heb je dus niet eens een spiraal voor nodig). Denk aan droogte- en zonminnende soorten zoals kerrieplant, rozemarijn, tijm en hysop bijvoorbeeld. In mijn eigen tuin heb ik inheemse soorten en een paar ‘vrijwilligers’ die ik lekker door de muren laat weven: tripmadam (zaait zich wel uit in droge gronden), muurleeuwenbek, muurbloempje, bosaardbei en ouderwetse campanula. Rotsplanten zijn ook een goede inspiratiebron, zoals steenbreek. Blauwkussen (Aubrieta) wordt ook veel gebruikt.
De creativiteit beperkt de mogelijkheden. Zo zag ik in Rome een kleine, oude ruïne met een enorme Wisteria eroverheen gegroeid: prachtig! Ik heb er toen een foto van gemaakt als idee voor tuinen, mocht ik het ooit nog eens nodig hebben. Helaas, ik ben hem kwijt! Maar ik zag mijzelf daar al helemaal zitten, op een bankje, in de beschutting van een warme muur die overgroeid was met allerlei planten. Zo zie je maar weer waar je leuke ideeën van kunt krijgen. En de foto is er misschien niet meer, maar het idee nog wel 😉
Leer interactief en op eigen tempo.
5 reacties op “Stapelmuurtjes: makkelijk én nuttig”
Geef een reactie
TUINLOGICA IS UIT!
Aankomende cursussen:
Volg nu mijn Online Basiscursus Permacultuur! Eigen tempo, Interactief leren, 8 lessen in hapklare stukken! Vol praktijkopdrachten en casusstudies van echte projecten. Klik op de afbeelding om naar de proefles te gaan!
Persoonlijke links
Bedrijfspagina:
Iris' Garden Ecology 
Hoi Iris. Zo leuk, die stapelmuurtjes! Je schrijft dat er nog een blog vormt hoe ze te maken, zit die al in de pijplijn?
Hoi Marjon, dat is leuk om te horen! Het zit in de pijplijn ja, maar ik nog heb geen idee wanneer… Ik schrijf altijd over het onderwerp dat me op dat moment het meeste trekt 😉
Hey Iris (en anderen die er misschien al ervaring mee hebben),
Vraagje over het bouwen van een stapelmuurtje: als je het gebruikt als verhoogde border, dus open aan de voorkant en gevuld met aarde aan de andere kant, moet er dan nog een soort van waterdichting of worteldoek tussen de stenen en de aarde? Of spoelt die aarde amper weg?
Ik weet ook niet goed of ik wil werken met cement, of hoe het werkt om de stenen te stapelen met aarde ertussen, zoals ik zag in je andere blog over ideeën voor hergebruik van stenen. Mijn gevoel zegt van te cementeren zodat de muur zeker niet omvalt. Maar als het met aarde ook lukt, geeft dat wel meer mogelijkheden om plantjes ertussen te zetten.
Als je ze gewoon los plaatst, liggen ze best met een lichte helling naar de aardekant zodat ze niet omvallen, dat is alles dat ik weet, hehe. En méér weet ik dus niet!
Iemand tips?
Groetjes!
Sara
Hoi Sara,
Als je recht omhoog wilt en dat moet straks zijn, dan kun je het beste lijmen inderdaad of vlakke stenen op elkaar stapelen. Mag het wat speelser of heb je ongelijke stenen of ander materiaal dat in de wand verwerkt wordt, dan is licht naar binnen hellend stapelen met aarde ertussen goed te doen. Mag de wand na plaatsen absuluut niet zetten of nog navormen, of komt er een zitje op/ wordt het beloopbaar, dan moet het aan elkaar geplakt worden.
Als er openingen in zitten kan er inderdaad een beetje aarde uitlopen, maar dit houdt na een paar goede buien op. De wortels vand e beplanting houden de bodem voor je vast en uitspoeling wordt daardoor sterk verminderd. Als je dat wilt voorkomen dan moet er inderdaad een barriëre van antiworteldoek (of vijverfolie als de wand niet te nat mag worden) achter de stenen aangebracht worden.
Ik heb een tuin aangelegd met oude tegels en klinkers. Een keermuur van 30 x 30 losgestapeld. Hele tegels. De eerste laag 60 x40 goed waterpas en daarna de andere tegels verspringend gelegd. Gedurende het stapelen iets achterover hellend.
Daarna grond erachter en hij houdt het prima.
Ook heb ik 60×40 rechtop half ingegraven. Iets achterover. Daarvoor dikke klinkers gestapeld . Zo lijkt het een muurtje van klinkers.