Diverse beplanting is mooi!
Grote variatie in de eetbare beplanting van mijn tuin
Blijkbaar is diversiteit in beplanting voor heel wat mensen iets om van te schrikken. Niet nodig!
Goed, nu schrijf ik het voor ééns en altijd op, zodat ik niet steeds in herhaling hoef te vallen als het weer eens hierover gaat 😉 . Want bij bijna iedere tuin waarvoor ik de beplanting heb ontworpen komt er discussie vanuit mensen die al dan niet professioneel in de tuinwereld zitten. Te veel verschillende planten. Terwijl mijn klanten zelf juist steeds weer lovend zijn over mijn beplantingen! Wat gaat er hier dan fout?
Blijkbaar schop ik met diversiteit toch onbedoeld tegen benen aan. Deels is het gebruikelijk om grote vlakken van slechts één plant te gebruiken, wat ik dus níet doe. Voor mij ziet dat er namelijk al snel uit als een vlekken-patroon; een zee van dezelfde bloemen, maar weinig samenhang in de beplanting onderling. Het zou ook onderhoudsarmer zijn, wat helemaal niet zo vanzelfsprekend is als je bedenkt dat dezelfde planten juist sterker met elkaar concurreren om dezelfde grondstoffen en boven- en ondergrondse ruimte. Helemaal als je verschillende planten gebruikt die op exact hetzelfde tijdstip in het jaar gesnoeid moeten worden en op dezelfde manier, waardoor er maar één onderhoudsmoment overblijft (ik knip álle kruidachtigen in één keer tot de grond af in het voorjaar, hoezo werk?). Ten tweede denk ik dat het meespeelt dat ik relatief veel minder bekende planten gebruik. Bij een klant van mij zei de hovenier zelfs: het zijn wel veel verschillende planten, zet het hele stuk gewoon vol met lavendel, dat is mooi en snel (nee, niet als grapje)! Mijn klant wilde juist een natuurlijk ogende beplanting en bijzondere planten, dus die was niet zo blij met dat advies. Meer conventionele beplanting is prima, maar gewoonweg niet ieders smaak!
Het is zo jammer dat er blijkbaar toch veel mensen dat niet lijken te kunnen loslaten. Want: meer diverse beplanting biedt ruimte aan veel meer soorten dieren, ziet er natuurlijker uit, kan er spannender uitzien, kan dichter op elkaar staan, kan efficiënter met voedingsstoffen omgaan én geeft makkelijker een langere bloei. Bovendien maakt het de beplanting én de dieren die ervan afhankelijk zijn weerbaarder juist door de diversiteit. In Permacultuur gebruik je zelfs liever verschillende planten voor dezelfde functie, want als er één soort kapot gaat (door ziekte, bijvoorbeeld), dan is de kans veel kleiner dat de hele functie wegvalt. Dus waarom de angst? Je kunt heel goed een prachtige, gevarieerde beplanting maken. Sterker nog, dankzij Piet Oudolf zijn dit soort lossere beplantingen veel meer op de kaart gezet! Mooie voorbeelden vind ik ook de Wilde Weelde Wereld (van vakgroep Wilde Weelde) en De Inclusieve Tuin (Groei&Bloei) in De Tuinen van Appeltern.
Wilde Weelde Wereld in Appeltern. Bron: Marja Hakkoer, Wilde Weelde.
Tips
Dit zijn een aantal tips vanuit de manier waarop ik met beplanting werk. Sommigen zijn misschien niet zo makkelijk of vergen specifieke kennis, maar ik hoop dat je ook nieuwe ideeën opdoet:
1. Ken de uiteindelijke hoogte, breedte en de soort wortels
Het liefste ook nog de groeisnelheid. Met deze informatie kan de plantafstand veel nauwkeuriger bepaald worden (zoals in punt 6).
2. Gebruik planten in groepen van niet-geometrische vormen en weef ze door elkaar
‘Waves’ bijvoorbeeld (letterlijk een soort golvende vorm), 8-vormen, inhakend of uitgestrooid door andere groepen. Ik gebruik zelf het liefste groeperingen of verspreiding die lijkt op hoe de plant zich op natuurlijke manier zou vermeerderen. Een plant die zich uitzaait in kleinere klompjes en zo nu en dan alleen tussen de rest weeft bijvoorbeeld, of een plant die meer via wortelopslag vermeerdert in grotere groepen bij elkaar, etc. Dat vergt wat kennis en observatie, maar kan ook op het oog.
Voorbeeld van herhaling en blikvangers in mijn eetbare (!) tuin.
3. Hou geen vaste groepsgrootte aan
Speel met de grootte van groepen, ook van dezelfde soort. Dit bepaalt het effect. Bijvoorbeeld: opvallende planten in kleinere groepen schreeuwen minder en gaan meer harmonieus op in de rest van de beplanting, terwijl fijne, minder opvallende planten mooier uitkomen in een grotere massa. De grootte van de groep kan ook aangepast worden op de gewenste sfeer: een meer natuurlijk ogende tuin is vaak gebaat bij meer kleinere plantgroepen en een meer klassieke tuin op wat grotere groepen.
4. Gebruik zichtlijnen
Zichtlijnen en herhaling.
Waarheen wordt het oog getrokken? Waarheen wíl je dat het oog gaat? Zorg voor herhaling van kleinere en grotere groepen in de zichtlijnen. Daardoor komen de planten beter uit, zijn ze opvallender, heeft het de rust van herhaling en komt het geheel niet stijf of vlekkerig over. Iedere hoek geeft hierdoor ook weer een heel eigen uitzicht, waardoor het niet snel verveelt.
5. Blikvangers
Zorg voor ‘focal points’, d.w.z. een blikvanger in de vorm van een boom of struik, een vorm laten opvallen, een groepje planten, opvallende bloei. En daaromheen juist wat meer rust, zoals minder opvallende planten, een pot of een boomstam. Focal points kunnen dus ook door het jaar heen verschuiven, bijvoorbeeld van de ene bloeiende boom in het voorjaar tot een serie bloeiende planten in de zomer, of door het jaar heen bloeiende struiken en bessen en in de winter een groenblijvende bodembedekking. Zo blijft het steeds weer interessant.
6. Gelaagde beplanting
Planten met verschillende hoogtes en worteldieptes kunnen vaak dichter bij elkaar. Zoals een meer diepwortelende struik goed onderplant kan worden met veel verschillende bodembedekkers en kruidachtigen, die hun ruimte onder- én bovengronds ergens anders zoeken waardoor ze elkaar niet in de weg zitten. Dat is gelaagdheid in beplanting, wat er natuurlijker uitziet, meer soorten dieren kan aantrekken én het vasthouden van voedingsstoffen kan verbeteren, omdat je meer ondergronds oppervlak gebruikt (meer effectieve stof-opname oppervlak, meer ruimte voor dieren, schimmels en bacteriën die voedingsstoffen verwerken, etc.).
7. Raster voor aanplant
Aanplanten kan wat ingewikkelder zijn. Door de beplanting in een rastervorm te maken (dus zo veel mogelijk in een patroon aangelegd, zoals 9 planten/m2) is het overzichtelijker. Of een raster over de tekening leggen en vervolgens met touw of witzand een raster over het te beplanten oppervlak aan te geven.
11 reacties op “Diverse beplanting is mooi!”
Geef een reactie
TUINLOGICA IS UIT!
Aankomende cursussen:
Volg nu mijn Online Basiscursus Permacultuur! Eigen tempo, Interactief leren, 8 lessen in hapklare stukken! Vol praktijkopdrachten en casusstudies van echte projecten. Klik op de afbeelding om naar de proefles te gaan!
Persoonlijke links
Bedrijfspagina:
Iris' Garden Ecology 
Hi Iris, ik ben het volledig met je eens. Gevarieerde plantvakken vind ik zelf in het algemeen ook mooier dan monotone vlakken. Uitzondering naar mijn persoonlijke smaak zijn kleinere plantvakken of randjes die ik vaak mooier vindt als ze slechts 1 dominerende plantensoort bevatten omdat ze anders nogal onrustig kunnen overkomen. Maar in het algemeen geldt voor mij ook: hoe diverser, hoe beter. Is ook gewoon veel interessanter om naar te kijken en vanalles in te ontdekken dan een megavak lavendel of zo.
Waar ik op dit moment wat mee worstel: ik wil graag beplanting tussen mijn hogere kruidachtigen. Voor de hand liggen vroege voorjaarsbloeiende bloembolletjes zoals krokussen, sneeuwklokjes en dergelijke. Maar ik weet niet of het ook kan om andere lage planten zoals bosanemonen, zenegroen,maartse viooltjes,… tussen hogere kruidachtige planten te zetten. Zijn deze enkel geschikt voor onder struiken en bomen? Gaan ze op termijn de kruiden niet versmachten doordat ze de bodem volledig bedekken? Of kun je deze wel prima tussen kruiden kwijt?
Hoi Tom,
Ja hoor, je kunt prima lagere planten tussen hogere kruidachtigen laten groeien. Zenegroen en maarts viooltje zijn goede, die verstikken in mijn ervaring de andere planten niet. Bosooievaarsbek en juffertje-in-‘t-groen (zaait zichzelf uit) gebruik ik ook vaak. Marjolein is ook een goede, die ‘ligt’ vooral tussen de andere planten maar spreidt zich niet met wortels uit (heeft wel zon nodig). Dovenetel gebruik ik ook wel graag, maar die is sterker en het hangt er vanaf met welke planten je hem combineert. Dat geldt voor de meeste soorten. (ik gebruik zelfs hondsdraf, bosaardbei en dat soort zich snel uitbreidende planten ook zonder problemen) Bodembedekkers die vaak wat moeilijker te combineren zijn worden wat hoger en wortelen op dezelfde diepte, of ín een ander wortelstelsel, zoals munt. Ik hou een oogje in het zeil als ik iets nieuws uitprobeer, maar eigenlijk gaat dat meestal uit zichzelf goed. De kruidachtigen ontnemen in de meeste gevallen zelf de lagere beplanting de zon, groeiruimte (boven en ondergronds) die ze nodig hebben om daar te groeien.
Bedankt wederom voor je advies Iris. Ga dit jaar eens experimenteren met (om te beginnen) maarts viooltje en kruipend zenegroen tussen de vaste planten in mijn halfschaduwborder. Ben eens benieuwd hoe die zich gaan handhaven.
Hi Iris, heb nog wat mooie inheemse laagblijvende plantjes gezocht in het assortiment van Ecoflora die in de halfschaduw of schaduw gedijen en die ik mogelijk tussen mijn hogere vaste planten kan zetten. Heb jij misschien ervaring met planten uit dit lijstje: akkerhoornbloem, lievevrouwebedstro, leverbloempje, dalkruid, witte klaverzuring, gewone brunel, heelkruid, bosviooltje.
Hoi Tom,
Bij dat bedrijf dat je eerder al noemde hè? Leuk dat je dat daar allemaal hebt kunnen vinden! Met lievevrouwebedstro, bosviooltje en klaverzuring (hoewel ik rode klaverzuring heb) heb ik ervaring. Gaat in principe goed, alleen is het bij lievevrouwebedstro handig als de hogere kruidachtigen eerst hebben kunnen aanslaan, anders kán lievevrouwebedstro een erg dicht tapijt vormen waardoor de rest minder makkelijk komt, mocht die het heel erg naar de zin hebben. Als ze even de tijd krijgen is het geen probleem. Akkerhoornbloem en dalkruid vormen ondiepe rhizomen waarmee de plant ruimte verovert. Dat hoeft geen probleem te zijn (hondsdraf groeit ook ongeveer zo), maar die zou ik wel even in de gaten houden. Van leverbloempje, brunel en heelkruid verwacht ik geen problemen.
Hi Iris,
Experimentje vorig jaar gestart met maarts viooltje tussen mijn hoge vaste judaspenning. gewoon enkele jonge plantjes uit de tuin van mijn vader gehaald en tussen de hoge planten gezet. dacht dat ze de zware schaduw niet zouden overleven, maar nu de judaspenningen winterkaal zijn zie ik dat veel maartse viooltjes zijn aangeslagen en zich langzaam maar zeker al hebben vermeerderd. Hopelijk houden ze vol en dan kunnen ze bloeien voordat de judaspenningen terug beginnen uitlopen.
Dit jaar ga ik op andere plekken experimenteren met andere ‘onderplantjes’ in andere borders. 🙂
Dat klinkt als een mooie combinatie! Heel veel succes met je experimenten, hou mij maar op de hoogte!
De tuinen in Appeltern zijn zeker mooi! En wat mij betreft heb je helemaal gelijk; hoe gevarieerder, hoe mooier en interessanter. Handig zo, je tips op een rij.
En er zullen altijd mensen blijven die zich afzetten tegen het nieuwe en/of onbekende. Klein voorbeeld met buren hier; deze hebben een deel van hun tuin vorige zomer leeg gehaald. Ik heb ze het advies gegeven dit deel te mulchen met stro zo lang ze er niets mee doen. Maar dat ziet er natuurlijk “raar” uit, dus niet gedaan. Om vervolgens bijna wekelijks een berg onkruid uit de grond te moeten plukken 🙂
Ja, buren kunnen inderdaad soms vreselijk eigenwijs zijn, daar weet ik alles van 😉 Maar wie weet gaan ze zien hoe goed het bij jou gaat en het dan toch eens proberen! *fingers crossed*
Ze gaan verhuizen 🙂 Maar dat ligt niet aan mij als het goed is.
LOL!