10. Brem

De brem (Cytisus) groeit in Nederland in het wild. Het is een struik, die ongeveer 60 cm – 2 m hoog wordt. Hij bloeit in mei/juni met veel felgele bloemen, waarmee de plant duidelijk te herkennen is als vlinderbloemige. Tijdens de bloei is het een prachtige struik, waar ik echt vrolijk van kan worden. De rest van het jaar is het een minder opvallende struik, maar wel een nuttige stikstoffixeerder.

Brem groeit van nature op zonnige plaatsen in voedselarme en kalkarme zandgrond. De echte brem (C. scoparius) heeft een hele duidelijke geur, die niet door iedereen gewaardeerd wordt. Hybriden zijn deze geur (meestal) kwijt.

9. Judasboom

Wie plaats heeft voor een boom kan kiezen voor eentje die zichzelf en/of zijn buren bemest en ook nog eens prachtig is om te zien: de judasboom (Cercis). Vooral in het voorjaar is de boom spectaculair om te zien, want in mei bloeit hij met roze vlinderbloemen. En dat heeft ook iets heel bijzonders, want het is een naaktbloeier. Hij bloeit dus voordat hij blad heeft. Verder heeft de boom een hele mooie vorm en kan hij circa 5 m hoog worden. De bloemen zijn eetbaar. Judasboom staat graag in kalkrijke grond en kan goed tegen droogte. C. siliquastrum is beter winterhard.

8. Pronkboon

Met bonen zit je sowieso goed. Maar het mooiste vind ik de pronkboon (Phaseolus coccineus). Een mooie lange eenjarige klimmer, die zelf langs stokken of dunne stammen omhoog klimt met een kurkentrekker-vorm. De plant heeft meestal een rijke opbrengst en ook nog eens heel veel mooie bloemen. Hij doet het goed in de zon, maar ook in halfschaduw en wat de bodem betreft is hij niet erg moeilijk. Pronkbonen zijn met rode bloemen, witte bloemen en rood-en-witte bloemen te krijgen.

7. Blauwe regen

Blauwe regen (Wisteria), wie kent deze klassieker niet? In mei zie je overal de prachtige bloemtrossen verschijnen. Maar het leuke is, het is dus ook nog een stikstoffixeerder. Ik heb ze zelf in de tuin. Het zijn snelle groeiers met hele lange ranken, mooie bladeren en sinds vorig jaar ook bloemen. Maar vooral de manier van groeien vind ik erg mooi, met kronkelende verhoute stengels, zwiepende takken en lichtgroene bladeren. Pluspunten: de bloemen vormen voedsel voor bestuivende insecten en ze geven een goede beschutting voor dieren. En aan het einde van het jaar laten ze enorme hoeveelheden bladeren vallen, die ik in de borders veeg waar de planten wel wat extra stikstof kunnen gebruiken. Blauwe regens hebben zon nodig en doen het prima in droge voedselarme grond, maar in vochtigere grond bloeien ze beter. Ze zijn wel zwaar, dus ze hebben een goede sterke klimconstructie nodig.

6. Bospinda

De bospinda (Amphicarpaea bracteata) is een bodembedekkende of klimmende vlinderbloemige plant. Hij bloeit in augustus/september met trosjes kleine paarsblauwe bloemen. Daarna produceert de plant zaden, die hij net als de echte pinda, vormt door zijn bevruchte bloem in de grond te boren en daar de noot te produceren. De noten die de bospinda vormt zijn ook eetbaar. Eigenlijk is de bospinda een eenjarige, maar doordat hij zichzelf ‘uitzaait’ komt hij meestal weer terug. Geef bospinda een licht vochtige bodem en zon of halfschaduw.

5. Olijfwilg (en duindoorn)

Duindoorn (Hippophae rhamnoides) vind ik een prachtige plant, met zijn grijzige bladeren en feloranje eetbare bessen, en een extra plusje omdat hij inheems is. Maar hij kan wel erg groot worden. Dus een alternatief: langstelige olijfwilg (Elaeagnus multiflora). De langstelige olijfwilg is een struik die ongeveer 2 m hoog wordt en waarvan de bessen eetbaar zijn. Ze zijn wel wat zuur en zijn daarom vooral geschikt voor jam. Bloeit in de winter met met crèmekleurige bloemen en is semi-bladverliezend. Deze olijfwilg is winterhard, doet het prima op droge grond in zon en halfschaduw en kan tegen zeewind.

4. Amerikaanse grondnoot

Amerikaanse grondnoot (Apios americana) wordt ook wel vaak Indianenaardappel genoemd. De prachtige klimmende plant maakt in één jaar ranken tot 4 m, die vol komen te hangen met trossen vleeskleurige tot donkerroze vlinderbloemen. Als de plant bovengronds afsterft kun je de eetbare wortelknollen oogsten: ze zitten als kralen aan een ketting in de grond. Bereid ze zoals aardappelen. En het mooie is: de knollen die je laat zitten, worden volgend jaar weer nieuwe planten. Plant de grondnoot op een zonnige plek in licht vochtige grond. Geef de plant wel een paar jaar om te settelen voordat er geoogst wordt, zo kan de plant reserves opbouwen.

3. Aardaker

Aardaker, Lathyrus tuberosus, van alle lathyrussen echt mijn favoriet. Het is een kruipende of klimmende plant met lange stelen, die bloeit met hele opvallende roze bloemen. Daarna zaait hij zichzelf goed uit. De wortelknollen zijn eetbaar (bereid ze zoals aardappels). Aardaker groeit van nature in Nederland, met name langs rivieren en in grasland op zonnige, kalkrijke en vochtige plaatsen.

2. Wilde lupine

Lupinus angustifolius is een prachtige eenjarige lupine. Hij bloeit met felle blauwe aren. Maar dat is niet het enige. Hij produceert namelijk ook eetbare zaden, die je kunt gebruiken in plaats van vlees. Lupinemeel is rijk aan belangrijke aminozuren, voedingsvezels en bevat weinig vet. Neem wel een variant die geschikt is voor consumptie, want anders zijn de zaden erg bitter.

1. Klaver

Waarom staat klaver (Trifolium) in deze lijst en waarom op 1? Simpel: klaver groeit vaak al tussen de planten zonder dat je er iets voor hoeft te doen. Het is een nuttige bodembedekker, die ook nog mooi bloeit. En nog beter, veel klaversoorten zijn eetbaar! De bekendste zijn rode klaver (Trifolium pratense) en witte klaver (Trifolium repens). Vooral rode klaver vind ik een erg mooie soort, met de roze bolletjes en mooie bladeren. Misschien toch maar in de border laten staan dit jaar?