(Tuin)dieren en vuurwerk
We vieren alweer bijna de komst van een nieuw jaar en daarbij hoort vuurwerk. Nu vroeg ik mij af wat dat eigenlijk met de dieren in mijn tuin (en de natuur) doet en hoe ik ze kan helpen. En dus ging ik op onderzoek uit.
Dit artikel schreef ik voor de jaarwisseling van 2015/2016, maar gezien de steeds terugkerende discussie rond vuurwerk wilde ik deze nu opnieuw delen, omdat dit aspect wat mij betreft te weinig belicht wordt daarin. En vanwege de herinnering aan Archimedes de pad.
Ik schrijf dit niet om iemand iets te dicteren, maar omdat ik steeds ongemakkelijker naar al dat vuurwerk kijk en toch graag iets zou zien veranderen. Een van de belangrijkste redenen daarvoor is, dat ik steeds meer zie wat het met dieren in mijn tuin doet. Wat mij het meeste aan het denken heeft gezet, was onze vaste bewoner de grijsgroene pad, die wij Archimedes noemden (Archimedes is dit jaar, 2019, sinds wij hier kwamen wonen in 2011, voor het eerst niet meer gezien). Padden horen rond deze in winterslaap te zijn. Maar toch kwam ik jaarlijks op 1 of 2 januari, als ik overdag een rondje door mijn tuin maakte, haar vaak tegen. Archimedes leek dan een beetje uit haar doen, hobbelde heen en weer door de tuin, dan weer in de vijver, dan weer eruit. Alsof ze maar niet stil kon zitten. Het leek in ieder geval niet op haar normale doen, waarbij ze in het voorjaar strikt een controlerondje door de tuin deed, langzaam met één tuindeel per dag, om de rest van het jaar vooral bij de vijver te zitten en ’s avonds op rooftocht te gaan. Maar dat onrustige gedoe overdag zag ik haar altijd vlák na de jaarwisseling doen en nooit daarvoor of een week later. De link was dus snel gelegd. In de achtertuinen naast mij wordt gelukkig geen vuurwerk afgestoken, maar op straat en achter de garages wel en blijkbaar was dat voldoende om haar uit haar hum te brengen. Wat betekent dat dan voor de andere dieren? En hebben die in het niet-stedelijke gebied er ook last van? Daarom ben ik eens wat verder gaan kijken naar wat het met de wilde dieren doet en wat ik zou kunnen doen om in ieder geval mijn tuinbezoekers er wat makkelijker doorheen te helpen (behalve stoppen met vuurwerk afsteken, want dat doe ik al niet).
De vogels in mijn tuin en in de omgeving zijn ook de hele nacht en dag onrustig, dat heb ik regelmatig gezien. Je ziet ze opvliegen uit de bomen, vaak een kreet slaan en rondvliegen, midden in de nacht. Na wat zoeken kwam ik bij onderzoek van de UVA de onderstaande beelden tegen, gemaakt met een speciale radar in de Bilt. En daarvan schrok ik, want klokslag 0:00 uur kleurt het hele scherm groen, geel en rood. Allemaal vogels die en masse opvliegen, ook in de natuurgebieden!
De reactie van vogels op vuurwerk (2014/2015). Bron: UVA.
Wat is het probleem met deze reactie? Nature Today zegt het volgende: ‘Hoewel paniek niet meteen dodelijke gevolgen hoeft te hebben, zijn de effecten alleszins negatief. Vogels verbruiken onverwacht meer energie en kunnen gedesoriënteerd raken. Ze moeten op zoek naar een nieuwe slaap- of voedselplek en kunnen daarbij crashen tegen onbekende obstakels, zoals hoogspanningskabels. Deze risico’s zijn echter nog niet gedetailleerd onderzocht.’ Dit verhaal is ongeveer hetzelfde als je gaat zoeken naar wat vuurwerk met andere wilde dieren doet. Ze schrikken, vooral van het plotselinge, harde geluid. In hun paniek vluchten ze alle kanten op, maar kunnen niet helder nadenken. Zo worden er meer dieren overreden tijdens de jaarwisseling en verlaten vogels en kleine dieren hun nesten (o.a. Wetsoundwildlife). Soms lopen ze in hekken vast of raken ze te water en weten ze niet meer hoe ze eruit moeten komen, waardoor ze daar sterven of zichzelf zwaar toetakelen. Een plaatje van een verdronken das bezorgde mij de rillingen. En een plaatje van een eend met kapot geknalde bek van Dierenopvangcentrum Groningen, met daarbij de tekst dat het dier waarschijnlijk een rotje voor brood aanzag… Laat maar, ik weet genoeg.
Dus wat kan ik zelf nou doen om in ieder geval de dieren in mijn tuin te helpen? Dat blijkt nogal moeilijk. Standaard veiligheid bij het afsteken van vuurwerk, maar dat zou geen tip móeten zijn. Geen vuurwerk afschieten in de buurt van bomen, nesten en waar eventueel kleine dieren zich zouden kunnen verstoppen, dat is duidelijk. En ik lees dat er zoiets als ‘stiller’ vuurwerk bestaat. Waarom wordt dat niet standaard gebruikt, in plaats van dat steeds meer lawaaierig lijkende vuurwerk? Daar doen we een hoop mensen én huisdieren ook meteen een plezier mee. Vuurwerkresten zo snel mogelijk opruimen, vooral in het groen. Check, mijn tuinen blijven schoon. Vogelvoer een paar dagen van tevoren weghalen daar waar vuurwerk afgeschoten gaat worden, zodat er geen vogels in de buurt zijn (Wetsoundwildlife weer). Goede tip, als je vuurwerk afsteekt dan. Maar wat kun je doen als je géén vuurwerk afsteekt? Ik kan er niets over vinden (de zoekmachines denken dan ook dat ik óf zoek naar wat ik voor mijn huisdieren kan doen óf dat ik vuurwerk wil kopen 8-/ ). Zelf denk ik aan meerdere hoopjes van takken, bladeren en ander groen en héél veel mulchen, zodat dieren in ieder geval een nieuw nestje kunnen vinden of (hopelijk) dan goede geluidsisolatie hebben. En de dagen erop extra voer buiten hangen en zetten. Oh, en zorg voor meerdere goede trappetjes, schuine planken of paadjes in en uit je vijver, en als je er een net boven spant, dit een stukje boven de hoogte van de grond en je vijver te doen zodat egels er niet in verstrikt raken. Zo kunnen dieren, zoals egels, ook in paniektoestand snel uit het water komen en voorkom je dat ze verdrinken.
Bedankt, Archimedes, dat je me ertoe bracht dit verder uit te zoeken.
Leer interactief en op eigen tempo.
4 reacties op “(Tuin)dieren en vuurwerk”
Geef een reactie
TUINLOGICA IS UIT!
Aankomende cursussen:
Volg nu mijn Online Basiscursus Permacultuur! Eigen tempo, Interactief leren, 8 lessen in hapklare stukken! Vol praktijkopdrachten en casusstudies van echte projecten. Klik op de afbeelding om naar de proefles te gaan!
Persoonlijke links
Bedrijfspagina:
Iris' Garden Ecology 
Hi Iris, de allerbeste wensen voor 2016. Jouw blog is een inspiratie voor mij en hopelijk vele anderen om tenminste ons eigen lapje grond al een milieu- en diervriendelijkere invulling te geven. En vele kleine beetjes kunnen wel degelijk een verschil maken in onze volgebouwde landjes. Bedankt voor je fijne artikels, je advies en je uitgebreide antwoorden op mijn vragen. Keep up the good work in 2016! 🙂
Hoi Tom,
Wat ontzettend lief van je, dank je wel voor je mooie woorden! Jij ook een heel goed nieuw jaar en ik zal mijn best blijven doen 😉
Dank je wel voor je altijd weer zeer instructieve blogs.
Inmiddels is je verzameling blogs een waar naslagwerk voor de natuurlijk werkende tuinier.
Ik wens jou en je geliefden een heel gelukkig en gezond 2020 toe.
Hartelijke groeten van Zem.
Heel erg bedankt Zem, Jij zelf en jouw geliefden ook een prachtig 2020 toegewenst!