16 Ideeën voor hergebruik van tuintegels en stenen

Wat doe je met de tegels die je uit je tuin haalt? Hier 16 mogelijkheden die je hopelijk voorzien van veel tuin-inspiratie!

Ben je bezig met Operatie Steenbreek met hun motto “Tegel eruit, plant erin”, hou je een berg stenen en tegels over. Wat doe je daar nou mee? Of de oude tegels wanneer je je tuin verandert? In mijn eigen tuin heb ik de grindtegels en trommelstenen (allemaal) hergebruikt en bij projecten probeer ik zo veel mogelijk hetzelfde te doen. Ik raad ook altijd aan tegels niet meteen weg te doen – vaak kun je er nog hele nuttige dingen mee, zelfs die spuuglelijke. En mocht dat echt geen optie zijn dan kun je ze nog altijd tweedehands aanbieden. Maar laat ik eens een paar ideeën opperen voor wat je zelf met je tegels kunt doen. Want recyclen is milieuvriendelijk én kost je niets, in plaats van nieuwe aan te schaffen en het oude af te voeren. Bovendien kun je er ook nog biodiversiteit mee bevorderen. En er zijn ook heel wat opties met elkaar te combineren voor multifunctionele tuinelementen.

Trouwens: voor wie nog meer ideeën op wilt doen en meer groen in zijn tuin wilt: hou mijn blog in de gaten, want ik ben zelf ook weer met een recycle-projectje bezig om meer ruimte voor (eetbare) planten te maken.

1. Ander patroon voor patio of pad

Eerst de basics. Als je je tuin verandert en geen zin meer hebt in de oude tegels, dan zou je simpelweg het legpatroon kunnen veranderen om ze een nieuwe uitstraling te geven. Grote betontegels combineren bijvoorbeeld mooi met kleine tegels, zoals klinkers en trommelstenen. Grindtegels kun je omdraaien. Je kunt zelfs hele mozaïeken maken met kapotte stenen.

2. Stapstenen voor paadjes

Voor paden die je rustig door de tuin moeten leiden, die je minder gebruikt of ‘werkpaadjes’ voor als je tussen de planten gaat rommelen, kun je een pad van stapstenen leggen. Tegels zien er al heel anders uit als er planten omheen groeien.

3. Insectenhotels – en de constructie van stapelmuurtjes en gelijmde of gemetselde muurtjes

Een muurtje met kieren en holtes is perfect voor dieren om zich in te verstoppen, met name voor amfibieën, spinnen en insecten. Omdat oude muren niet blijven staan en onze nieuwe bouwwerken weinig kieren en verspringingen bevatten, is er voor hen steeds minder nestruimte in de stad. Een stapelmuurtje of niet te strak gelijmd muurtje met kieren erin heeft dus de potentie om als insectenhotel te dienen. Je kunt er nog bamboestokken of hout met geboorde gaten in verwerken (zorg er wel voor dat het geen dragend onderdeel is voor de constructie – als het hout verrot is moet het niet zo zijn dan je muurtje instort – beter klem je het ertussen). Als je er ook nog planten in laat groeien (aanplanten of laten aanwaaien) is het een walhalla voor dieren.

Tuinmuurtjes kun je op verschillende manieren construeren. Je kunt lijm of cement gebruiken om de stenen te stapelen. Dit is vooral geschikt voor strakkere muurtjes, rechte muurtjes, als het verder de hoogte in gaat of als je er bijvoorbeeld op moet kunnen zitten. Je kunt ook stapelmuurtjes maken. Dit zijn stenen die droog op elkaar gestapeld worden, of met wat aarde ertussen. Een stevig stapelmuurtje helt iets naar binnen naarmate het hoger wordt – dus als het een los muurtje is krijg je een trapezium-vormige doorsnede, een muurtje dat aarde tegenhoudt leunt een beetje tegen de aarde. Onderin zijn ze breder dan bovenin. Droog gestapelde stenen drogen sneller uit dan een stapel stenen met cement of aarde ertussen. In die laatste omstandigheden settelen insecten en planten zich sneller.

4. Fundering

Heb je van die grote betontegels? Die zijn perfect voor de fundering van verhoogde borders, bakken, zitjes, vijvers… Zelf had ik een hoop grindtegels van 60×40 cm. Door ze op hun lange zijde te zetten en ze dan 20 tot 30 cm in te graven maakte ik hele sterke muurtjes. Aan de buitenkant ervan, dus de kant waar je tegenaan kijkt, heb ik mooie trommelstenen opgestapeld en eraan vastgelijmd. Hiermee heb ik verhoogde borders, een zitkuil en een vijver gemaakt.

Vooral voor de verhoogde border en de zitkuil, waarbij de druk van de aarde zwaar op zo’n muurtje drukt, is het goed dat die muurtjes extra breed zijn geworden (zo’n 15 cm) dankzij de nu onzichtbare fundering van grindtegels aan de binnenkant. De grote tegels voorkomen ook dat aarde en water uitspoelen uit de borders.

5. Borderranden

Een hele simpele, elegante manier om oude stenen en tegels te hergebruiken is ze te gebruiken als borderrand.

6. Verhoogde borders en hoogteverschillen

Van oude tegels en stenen kun je natuurlijk ook verhoogde borders maken. Dit kan zowel in de vorm van een stapelmuurtje of gemetseld muurtje. Grote tegels worden nog wel eens doormidden gekliefd en met de ruwe kant naar voren gelegd, zodat dat je aanzicht is. Zijn het niet al te strakke muurtjes met plek voor dieren en planten erin, dan heb je niet alleen borders waar je makkelijker bij kunt en creëer je hoogteverschillen, maar heb je tegelijk een dierenhotel. Maak ze wel breed genoeg, dus minstens 15 – 20 cm met stevige stenen, tegels en constructie.

7. Koude bakken en moestuinbakken

Voortbordurend op het vorige punt: je kunt ook heel gemakkelijk verhoogde moestuinbakken of zelfs een koude bak maken om bijvoorbeeld ’s winters veldsla in te kweken en in het voorjaar voor te zaaien. Je maakt een constructie en legt er simpelweg een glasplaat of doorzichtig plastic plaat overheen.

8. Kas

Nog zo’n simpele constructie, als je een oud kozijn hebt, een oud douchescherm of glazen platen met stompe randen zoals ik (ze kwamen uit een kast), dan kun je ook tegen een muurtje een kas maken. Het voordeel is dat stenen warmte opnemen en lange tijd uitstralen als het in de omgeving is afgekoeld; zo’n stapelmuurtje zou dus dubbel kunnen functioneren door de basis te vormen van een kas wanneer dat nodig is. Of je maakt van diezelfde eigenschap gebruik door ín een kas stapelmuurtjes te maken, om zo de thermische massa die de ruimte warmer houdt te vergroten.

9. Vaste barbecue of vuurplaats

Je kunt met betontegels of klinkers een vuurplaats maken of barbecue metselen. Zie voor een barbecue bijvoorbeeld de beschrijving van bouwplaats.wordpress.com.

10. Scherven voor onderin de bloembak

Dunne tegels kun je kapotslaan en gebruiken om onderin een bloembak te leggen om de drainage te verbeteren. Ik gebruik de oude plavuizen uit het huis hiervoor.

11. Tuinmuurtje (of verticale tuin 😉 )

Je kunt zo’n muurtje met plaats voor insecten en planten natuurlijk ook als afscheiding in of om de tuin gebruiken.

12. Rotstuintje

Je kunt een rotstuintje maken van een stapelmuurtje, of zelfs de tegels opstapelen met rotstuin-plantjes (of mediterraanse kruiden) ertussen. Maak je er een rand van langs je terras bijvoorbeeld, dan geeft dat een heel leuk effect.

13. Kruidenspiraal

Een kruidenspiraal is een manier om op een kleine oppervlakte verschillende planten te kweken (meestal kruiden, maar aardbeien doen het ook goed op zo’n plek) met verschillende bodemwensen. De planten voor drogere grond gaan dan in het bovenste gedeelte en planten met een grotere vochtbehoefte onderin.

14. Banken en zitjes

Gemetselde kleinere stenen en (eventueel losliggende) grotere tegels kun je prima als bankje gebruiken, zoals mijn versie van stoeptegels in de voorbeeldtuintjes van Steenbreek 023:

15. Egelburcht

In en onder een muurtje op stapel stenen kun je ook een egelburcht maken, waar een egel een lekker rustig nestje heeft. Een smalle tunnel als toegang naar een groter ‘hok’ is ideaal. Het moet natuurlijk wel stevig genoeg zijn zodat het niet instort.

16. Verstopplekken en niveau’s in de vijver

Tot slot nog een mooie: stapel tegels, stenen, zelfs dakpannen op in de vijver. Je kunt er niveau’s mee maken, trappetjes voor dieren om veilig in en uit het water te komen, de folieranden maskeren en holletjes creëren voor waterdieren om zich in te verschuilen – of amfibieën om in te overwinteren.

---

---

Hoe voorkom je natte voeten in de tuin? Wat kun je zelf doen om droogte te voorkomen? Welke planten zet je neer om eindelijk eens wilde bijen naar je insectenhotel te trekken? En hoe maak je het vlinders en plaagbestrijdende insecten naar de zin? Hoe maak je een stapelmuurtje?

Dat en nog veel meer vind je in mijn boek Tuinlogica! Leer hoe je met jouw tuin, hoe klein ook, een positief verschil maakt voor klimaat en biodiversiteit. Haal (nog) meer voldoening uit je tuin!

Tuinlogica: de natuur in je voordeel gebruiken met permacultuur

ISBN: 9789062245581

Uitgever: Vonk Uitgevers

Prijs: € 32,99

Bestel Tuinlogica o.a. via Groeneboekenshop, Bruna.nl of Bol.com!

“In Tuinlogica vind je alles wat je wilt weten en leren over natuurlijk tuinieren. Aantrekkelijk en helder wordt alles beschreven, je wilt blijven lezen!” – Francisca Gaarthuis op Groeneboekenshop.nl

“[Tuinlogica] is sowieso een boek voor de beginner, maar ook uitermate geschikt voor de meer ervaren tuinier die tegen diverse problemen is aan gestuiterd, daar last van heeft en een adequate oplossing zoekt. Want als iedereen dit boek koopt en doet wat er in staat, komt het wel goed met de biodiversiteit in onze tuinen. Van harte aanbevolen!” – Norbert Mergen van de Tuinen van MergenMetz (lees zijn uitgebreide review hier)