Antwoord op jullie tuinvragen (n.a.v. webinar, deel 2)

Voor het webinar ‘Zo wordt tuinieren logisch’ van 28 november kreeg ik zo veel vragen, dat ze niet allemaal in het webinar zelf pasten. Dus hier, in 2 delen, de vragen waar ik daarin niet aan toekwam, plus natuurlijk mijn antwoorden.

Deel 2: Is er een alternatief voor een stenen pad langs het huis, zonder dat het er modderig wordt? Hoe vang je regenwater op als de regenpijp op het diepste punt in de tuin uitkomt? Kun je een appelboom planten waar een sering stond? En wat doe als gras en planten niet willen opkomen in een schaduwrijke tuin?

Ik heb de vragen geanonimiseerd, hier en daar ingekort of een klein beetje aangepast voor de leesbaarheid van dit artikel en, vooral als het om meerdere vragen ging, de tekst opgedeeld en zodanig georganiseerd dat alle relevante informatie bij elkaar staat.

Ga snel naar:

1. 1. Is er een alternatief voor een stenen pad langs het huis?
2. 2. Appelboom op plaats sering?
3. 3. Hoe zouden we regenwater kunnen opvangen in de tuin?
4. 4. Kan ik een moestuin op het schuurdak maken, daar regenwater opvangen en wat in de tuin kan ik hergebruiken?
5. 5. Welke beplanting voor een tuin op het noorden?
6. 6. Hoe krijg ik mijn gras terug na een verbouwing?
7. 7. Planten komen niet op, veel ossentong

1. Is er een alternatief voor een stenen pad langs het huis?

CONTEXT

Het pad langs het huis is smal en het grind en de straatstenen klinken door in huis. Kunnen we daar ook iets mee doen? Kunnen we daar klinkers of tegels weghalen, maar hoe houden we het prettig om overheen te gaan? Dus geen modderpoel in de winter binnen.

ANTWOORD

Je zou hier een pad van gebroken perziksteen (= de kernen van perzikken) kunnen maken; dat zuigt minder water op dan houtsnippers en wordt dus minder snel zacht en breekt ook veeeeeel minder snel af. Het heeft een mooie kleur en als je een dikkere laag aanbrengt (> 10 cm) kan water goed naar beneden zakken zonder dat je daar iets van merkt als je er overheen loopt. Eventueel kun je het verder stabiliseren door er een mat met honingraat-structuur onder te leggen (die ook wel onder grind worden gebruikt). Als je voor anti-worteldoek eronder gaat, is een biologisch afbreekbare (op basis van PLA) een optie).

Het enige is dat je zo’n pad van los materiaal beter niet tot aan een deur legt, omdat je dan makkelijk materiaal mee naar binnen neemt. Laat de stenen voor de deur dus beter wel liggen, en ook voor het pad naar de voortuin is een goede verharding fijner dan los materiaal. Let er wel op dat het gebroken perziksteen is, want ook de hele perzikstenen kun je kopen maar die lopen niet zo lekker.

2. Appelboom op plaats sering?

CONTEXT

In mijn voortuin hebben de vorige bewoners een sering geplant, voor mijn raam. Ik vind dat fijn wat zo hebben we geen inkijk, maar wou deze sering het liefst inruilen voor een appelboom. Ecolette. Wat vind jij van dat idee? We moeten de sering er dan wel uithalen? Is dat makkelijk te doen en kan op die plek dan een appelboon komen te staan? Of zullen er altijd wortels in de grond blijven?

PS: het klinkt hard, die sering eruit, maar de mensen voor ons zetten werkelijk OVERAL seringen neer. Mooi, maar het bloeit maar zo kort, en er is nog zoveel meer….

ANTWOORD

Zeker als je al overal seringen hebt staan dan is de meerwaarde van deze beperkt en is het een prima idee om er een appelboom voor terug te planten. De sering moet er dan wel uit, maar het is niet erg als er wortels achter blijven. Was het nou een andere appel of fruitboom uit de Rozenfamilie (waartoe de appel behoort), en je zou daarvan de wortels laten zitten en er een appel planten, dan kunnen er ziektes en schimmels overslaan van de oude beplanting naar de nieuwe.

Een sering is gelukkig lid van een heel andere familie, dus ik verwacht niet dat daar een probleem van komt. De takken kun je mooi hergebruiken of verhakselen en als bodembedekking gebruiken onder de nieuwe boom.

3. Hoe zouden we regenwater kunnen opvangen in de tuin?

[Vervolgvraag op 1]

CONTEXT

We vragen ons af hoe we zo goed mogelijk water en grond vast kunnen houden aan het eind van de tuin. Natuurlijk helpt veel beplanting, maar zijn er ook bepaalde vaste planten die hier extra geschikt voor zijn? We zitten op zandgrond.

Hoe kunnen we regenwater opvangen en logisch naar de tuin laten lopen? (Er staan tips in je boek, als ik mij goed herinner. Moet ik weer even nalezen.) Het schuurtje ligt achterin de tuin in een putje. Dat putje zou ik liever ergens anders zien om regenwater naar af te voeren.

ANTWOORD

Er staat inderdaad heel wat over in mijn boek Tuinlogica, maar ik zal een paar opties geven waar ik hier aan denk 😉 Regenwater van dit schuurdak kan in bijvoorbeeld een regentuintje (= verdiepte border met dorstiger planten, kan ook als combinatie waarbij een mini regenwatervijver overloopt naar een regentuintje) opgevangen worden. Omdat het bij de schuur gelijk in een putje terecht komt en je dat niet wilt, zul je het water hogerop uit de regenpijp moeten opvangen en van daar naar een lagere (eventueel lager uitgegraven plek) moeten leiden via bijvoorbeeld een waterbaan (zoals een swale), een PVC-leiding die je direct op de regenpijp aansluit (die kun je ook ingraven zodat die niet zichtbaar over de grond loopt) of een goot.

Als je water dat er van de schuur af komt wilt beperken (mits het water onderin de regenpijp niet sowieso al de tuin in stroomt) dan kun je een regenpijp-onderbreker of overloopje in de regenpijp plaatsen. Water uit een overloopje kun je nog verder beperken (en door (niet om 😉 ) de tuin leiden) door er een tuinslang op aan te sluiten. Op die tuinslang kun je dan een slangenklem doen waarmee je beperkt hoeveel water er doorheen kan richting het regentuintje. De bestaande put moet je dan eventueel wel ophogen.

4. Kan ik een moestuin op het schuurdak maken, daar regenwater opvangen en wat in de tuin kan ik hergebruiken?

[Vervolgvragen op 1 en 3]

CONTEXT

Het dak van het schuurtje moeten we leeghalen. Bakken vallen uit elkaar en is overwoekerd door van alles. Het trapje naar boven is verrot. Graag zou ik toch willen moestuinieren op het dakje. Kan dat? Ik bedoel, kan ik daar doperwtjes, peulen, wortelen, koolrabi e.d. laten groeien? Kunnen we daar ook regenwater naar toe leiden?

Het is een verwaarloosd tuintje en relatief veel steen en kachelhout. De berk wordt begin december verwijderd. Het terras aan huis wil ik verkleinen, maar prettig houden voor kleinkinderen. Deze wordt in de toekomst te groot voor dit tuintje. Wat kan ik hergebruiken uit de tuin en wat is inheems op zandgrond in een kleine tuin? Kortom wat kunnen we hergebruiken uit deze tuin en wat moet weg.

ANTWOORD

Het ligt helemaal aan de constructie van het schuurtje hoeveel je erop kunt doen. Er staan nu inderdaad bakken op en zelfs stoelen, maar is het ook een keer gecontroleerd of de constructie dit kan dragen? (Vervelend antwoord, ik weet het, maar mijn man, bouwkundige, is hier heel paranoïde over.) Groenten hebben best veel aarde nodig, en als aarde vocht opneemt wordt het behoorlijk zwaar.

Regenwater naar je dak toe leiden is erg lastig, want zo te zien heb je geen dak dat hoger ligt waar je het vanaf verzamelen. Dus dan moet je water omhoog gaan pompen en ook water op een dak opvangen en vasthouden zorgt weer voor extra veel gewicht.

Op basis van je verhaal is het lastig te zeggen wat er allemaal weg moet en hergebruikt kan worden, maar het klinkt alsof er best wat her te gebruiken valt. Als je de boom en/of struiken weghaalt kun je die versnipperen en de snippers in de borders gebruiken om de bodem mee te bedekken. Met het kachelhout kun je ook heel mooi borderranden maken, vooral als je plekken hebt waar je water wilt opvangen. De stenen en oude terrastegels zou je ook kunnen gebruiken voor borderranden, voor een stapelmuurtje of hoogteverschillen of om een swale/waterbaan te maken, of een grindput/koffer vullen (zie Tuinlogica) als aanvulling op een regentuintje. Ik zou zelf het hout van de oude moestuinbakken dan weer niet opnieuw gebruiken, omdat ik niet zou durven gokken of er chemicaliën in zitten of niet.

En je laatste vraag, wat inheems is bij jou in de omgeving? Het lastige is: er zijn verschillende definities van wat inheems is 😉 Je zou eens in natuurgebieden in de omgeving kunnen rondkijken of kunnen kijken op Streektuinen voor inspiratie.

5. Welke beplanting voor een tuin op het noorden?

CONTEXT

Mijn tuin ligt in principe op het noorden. Toch is er in de zomer wel altijd ergens een plekje zon te vinden waar ik kan zitten. Ik heb in mijn tuin dus twee terrasjes, zo kunnen we altijd kiezen of ze in de zon willen zitten of in de schaduw. Perfect. 

Maar  voor mijn planten: Die komt z’n beetje midden maart goed over het dak heen tot aan september. De tuin heeft dus ook wel zon, maar de meeste plekken hebben niet meer dan twee of drie of vier uur zon.

Ik weet niet zo goed hoe ik dat met beplanting moet aanpakken.

ANTWOORD

Als planten op de langste dag van het jaar, dus op 21 juni, tussen de 2 – 4 uur zon krijgen, dan staan ze in principe in de schaduw. Alles dat minder dan 4 uur direct zonlicht krijgt, valt onder schaduw. Daarbinnen heb je dan nog lichte schaduw (waarbij planten dus wel een beetje direct zonlicht krijgen), gevlekte schaduw (als het zonlicht door bomen filtert) en donkere of volle schaduw, waarbij planten geen enkele directe zonlicht krijgen. In het geval van lichte schaduw heb je veel keuze aan schaduwplanten, veel meer dan als je donkere schaduw zou hebben. Kies dus schaduwplanten; onder bos(rand)planten zijn bijvoorbeeld hele mooie soorten. Verder hangt het af van hoe voedselrijk en vochtig de bodem is, zie daarvoor ook mijn adviezen hierboven.

6. Hoe krijg ik mijn gras terug na een verbouwing?

[Vervolgvraag op 5]

CONTEXT

Vorig jaar december is ons huis verbouwd en de aannemer heeft de achtertuin -tot ons verdriet-  gebruikt als werkplek. Dit voorjaar de tuin wel schoongemaakt, maar het gras wil niet echt terugkomen (er stond daarvoor ook veel mos, overigens – vond ik niet erg … ook groen) .

Momenteel staat de tuin (veel schaduw) vol met hondsdraf. Moet ik nu gras zaaien ??? Hoe kom ik aan graszaad vrij van neonicotinoïden??

Een kennis adviseerde me om klaver te zaaien i.p.v. gras. Of het te mengen met gras. Waarom zou dat een goede optie zijn?  En hoe krijg ik dat voor elkaar?  Klaver heeft armere grond nodig dan gras???

Is het verstandig om nu in november compost op de tuin te leggen?

ANTWOORD

Hondsdraf is een opportunist die alle niet-gebruikte plekjes bedekt, en je vertelt dat de grond vochtig en recent verstoord is (wat wel klopt met je verhaal). Hij groeit op matig voedselarme tot rijke grond, dus over het voedsel in de grond zegt het niet zo veel. Omdat het gras niet echt wil terugkomen, klinkt het ook alsof de grond vrij verdicht is, mogelijk veel voedsel/organisch materiaal verloren is en misschien te schaduwrijk geworden is.

Klaver kan helpen de bodem weer open te maken en helpt voedsel aan de bodem toe te voegen, maar heeft wel wat zon nodig. Bovendien kan slecht tegen belopen worden – eigenlijk kan geen enkele plant dat goed, maar gras net iets beter dan andere planten. Dus als je klaver zaait, zaai het inderdaad met het graszaad mee, niet op zichzelf. Kies biologisch graszaad om neonicotinoïden en andere pesticiden te vermijden. Vlak voor het zaaien zou je de grond licht kunnen lostrekken met een cultivator en daarop een dunne laag compost kunnen verspreiden waarin je zaait. Zo zorg je dat de bodem minder verdicht raakt en het gras makkelijker kan wortelen.

Nu in november (december, inmiddels) is het niet handig om compost op de tuin te verspreiden omdat de meeste voedingsstoffen dan wegspoelen. (Uitgezonderd compost die nog moet rijpen, die stoomt als je het omschept! Want die is te scherp om gelijk in te planten.) Beter bedek je de bodem nu met strooisel zoals een flinke laag blad, grasmaaisel van elders, stro en/of kranten. Houtsnippers zou ik hier vermijden omdat hierin stoffen kunnen zitten die de groei van gras juist remmen.

Zou het kunnen dat het gras dat in de tuin lag, er al een lange tijd lag en dat de bomen of andere schaduw die in de tuin valt, groter is geworden in de tussentijd? Meer schaduw kan ook het kiemen van het gras bemoeilijken. Misschien heb je dat al geprobeerd, maar er is ook speciaal ‘schaduwgras’ met soorten die meer aan schaduw gewend zijn en dus beter kiemen en groeien in schaduwrijke omstandigheden.

7. Planten komen niet op, veel ossentong

[Vervolgvraag op 6 en 7]

CONTEXT

Ik heb een paar jaar geleden fanatiek vaste planten neergezet, met het idee dat ik er dan niets meer aan hoefde te doen en alles vanzelf terug kwam.

Toch komen veel planten niet op, of neemt onkruid het over. Momenteel staat de tuin bijvoorbeeld vol met ossentong. (Ook leuk, maar superinvasief)

Ook weet ik soms niet meer wat waar staat en weet ik in het voorjaar niet of iets een plantje is of onkruid. Help!

ANTWOORD

Gaat het hier om overblijvende of gewone (tweejarige) ossentong? Beide zijn een teken van verstoorde grond, maar de tweejarige verdwijnt snel weer en de overblijvende blijft langer aanwezig en drukt andere planten sneller weg.

Als je vaste planten neerzet, zet ze dan het liefste in wat grotere groepen (denk 5 of 7 stuks) bij elkaar, dan vind en herken je ze later makkelijker en is onkruid ook makkelijker bij ze weg te houden. Eventueel kun je de bodem nu afdekken met karton om de ossentong wat terug te dringen. In het voorjaar plant je door het karton heen. Eventueel kun je dan opnieuw karton rondom je net aangeplante planten neerleggen en daar overheen bijvoorbeeld blad en/of een dun laagje compost. Zo zijn ze ook makkelijker te vinden en hebben ze een streepje voor op de onkruiden.

Zo op basis van je verhaal kan ik slecht inschatten waarom planten niet opkomen. Het zou kunnen komen doordat ze overwoekerd worden door bijvoorbeeld de ossentong, doordat het misschien te vochtig is geweest afgelopen jaar, te schaduwrijk (of voedselarm) of misschien door alle slakken die dit jaar een feestjaar hadden. Als je erachter kan komen wat het geweest is, dan heb je de beste aanknooppunten voor beplanting die wél blijft staan.